«Δε θα έπρεπε να νιώθω έτσι». «Είναι άδικο να του θυμώνω». «Δε θα έπρεπε να ζηλεύω». «Δεν είναι σωστό να στεναχωριέμαι για κάτι τέτοιο». «Είναι λάθος να με ενοχλεί αυτό».
Είναι φράσεις που όλοι μας έχουμε πει όταν κρίνουμε το πώς μια κατάσταση μας έκανε να νιώσουμε.
Και το μόνο που «δε θα έπρεπε» να συμβεί είναι να κρίνουμε το πώς νιώσαμε… Τα συναισθήματά μας δεν υπάρχουν για να τα κρίνουμε.
Τι είναι τα συναισθήματα;
Τα συναισθήματά μας είναι αντιδράσεις του οργανισμού μας σε μια κατάσταση που βιώνουμε. Κάτι συμβαίνει και το μέσα μας αντιδράει με αυτόν τον τρόπο. Είναι μηνύματα για το πώς αυτό που ζούμε μας επηρεάζει.
Σκεφτείτε το σαν να ανάβει η ένδειξη της μηχανής πως κάτι συμβαίνει στο αμάξι.
Η αντίδρασή μας δεν είναι ποτέ πως: “Δεν είναι σωστό που άναψε το λαμπάκι…“
Αντίθετα θα πούμε ότι για να ανάβει το λαμπάκι κάτι θα συμβαίνει. Ας δούμε τι γίνεται.
Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και με τα συναισθήματα. Όταν νιώθουμε κάτι, υπάρχει λόγος που το νιώθουμε. Η δική μας δουλειά είναι να εξετάσουμε τι συμβαίνει και να ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΜΕ για ποιο λόγο νιώθουμε έτσι και όχι να κρίνουμε ότι δε θα έπρεπε να νιώθουμε έτσι (ή αντίστοιχα ότι έχουμε δίκιο που νιώθουμε έτσι).
Δεν γίνεται να έχουμε άδικο που νιώθουμε κάπως όπως δε γίνεται να έχουμε και δίκιο που νιώθουμε κάπως. Απλώς νιώθουμε έτσι. Δεν χρήζουν δικαιολόγησης τα συναισθήματα. Μόνο κατανόησης.
Είναι το ίδιο παράλογο να τα κρίνουμε όπως είναι το να κρίνουμε το λαμπάκι της μηχανής που άναψε.
Άρα, καλά κάνουμε που νιώθουμε όπως νιώθουμε;
«Δηλαδή, καλά κάνω και νιώθω θυμωμένος / στεναχωρημένος / χαρούμενος / απογοητευμένος;» θα ρωτήσεις.
ΟΧΙ. Αυτή η ερώτηση δεν έχει νόημα. Είναι σαν να με ρωτάς: Καλά κάνω που πεινάω; Δεν έχει απάντηση αυτή η ερώτηση. Μπορεί να έφαγα πριν μια ώρα και πάλι να νιώθω πως πεινάω. Δεν πάει να πει ότι δεν πρέπει να νιώθω ότι πεινάω. Νιώθω ότι πεινάω, τι να κάνουμε. Χρειάζεται να δω γιατί νιώθω ότι πεινάω; Να το καταλάβω.
Να υπακούμε τα συναισθήματά μας;
«Αφού δεν έχω άδικο που νιώθω κάπως, αυτό σημαίνει πως πρέπει να υπακούμε στα συναισθήματά μας;» θα ρωτήσεις.
ΟΧΙ.
Τα συναισθήματά μας είναι μια πηγή πληροφόρησης για το πώς αντιδρούμε στην παρούσα κατάσταση, έτσι όπως είμαστε αυτή τη στιγμή.
Τα συναισθήματά μας τα ακούμε, αλλά δεν τα υπακούμε. Όπως γράφω στο νέο μου βιβλίο: «Άκου την καρδιά σου, αλλά μην κάνεις πάντα ό,τι σου λέει».
Αν νιώθω ότι πεινάω, τότε είναι άραγε επειδή όντως το στομάχι μου είναι άδειο ή κάτι άλλο συμβαίνει; Αν νιώθω ότι πεινάω δε σημαίνει πως δε θα έπρεπε να νιώθω ότι πεινάω. Αλλά δε σημαίνει απαραίτητα ότι πρέπει και να φάω.
Αν ανάψει το λαμπάκι της πίεσης του λάστιχου, τότε χρειάζεται να καταλάβω αν όντως τα λάστιχα θέλουν αέρα ή μήπως έχει χαλάσει ο αισθητήρας της πίεσης του αέρα;
Το συναίσθημα είναι ένδειξη ότι κάτι μου συμβαίνει. Η κατάλληλη απόκριση σε ένα συναίσθημα ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΤΟ ΥΠΑΚΟΥΣΩ. Είναι να το ΑΚΟΥΣΩ και να το ΚΑΤΑΝΟΗΣΩ. Όχι να δράσω σύμφωνα με αυτό.
Άλλο τι νιώθω, άλλο τι κάνω…
Παραδείγματα
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1
Μπορεί να φοβάμαι να κάνω το επόμενο επαγγελματικό βήμα στην καριέρα μου, αν και όλοι μου λένε πως θα πάει καλά και να πιστεύω στον εαυτό μου. Δεν είμαι βλάκας που φοβάμαι. Δεν είναι λάθος που φοβάμαι.
Υπάρχει λόγος που το νιώθω. Ίσως να μην αντέχω να επιτύχω, γιατί πάντα με είχα στο μυαλό μου σαν αποτυχημένο. Ίσως να φοβάμαι να αποτύχω γιατί θεωρώ πως με αποδέχονται οι άλλοι μόνο αν δεν κάνω λάθη. Υπάρχει λόγος που φοβάμαι.
Αντί να λέω πως δε θα έπρεπε να φοβάμαι, ας δω για ποιο λόγο ανάβει το λαμπάκι του φόβου. Δε σημαίνει ότι θα ακολουθήσω τον φόβο μου. Άλλο τι νιώθω, άλλο τι κάνω. Αλλά ο φόβος έχει καλό λόγο που υπάρχει.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2
Μπορεί θυμώνω με το παιδί μου που απαιτεί πολλά από μένα. Δεν είναι λάθος μου που του θυμώνω.
Μπορεί να είναι ένα δύσκολο παιδί με τον ύπνο ή τη διατροφή και να με εξαντλεί, χωρίς να φταίει βέβαια. Αλλά εγώ εξαντλούμαι. Μπορεί οι γονείς μου να μη μου φέρθηκαν καλά και μια πλευρά μου να θυμώνει που τώρα το παιδί μου εισπράττει τέτοια καλή συμπεριφορά ενώ εγώ υπέφερα. Μπορεί το παιδί μου να μου έχει στερήσει άλλες ευκαιρίες που επίσης ήθελα, αλλά δεν ήταν τόσο προτεραιότητα όταν αποφάσισα να το κάνω. Υπάρχει λόγος που άναψε το λαμπάκι του θυμού.
Δε σημαίνει ότι θα φερθώ θυμωμένα στο παιδί μου. Άλλο τι νιώθω, άλλο τι κάνω. Αλλά ο θυμός έχει καλό λόγο που υπάρχει.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3
Μπορεί να ζηλεύω τον σύντροφό μου που είναι επιτυχημένος και τον αγαπάνε όλοι, ενώ κι εγώ τον αγαπάω και γι αυτά του τα χαρακτηριστικά. Δε σημαίνει πως κακώς τον ζηλεύω και είμαι κακός άνθρωπος.
Ίσως πάντα να ήθελα κι εγώ την αναγνώριση από τους γονείς μου που ποτέ δε μου δόθηκε και να την ψάχνω έξω από μένα. Ίσως να θέλω να τον αγαπάω μόνο εγώ γιατί φοβάμαι μην τον χάσω και βρεθώ μόνος, όπως ένιωθα μια ζωή. Υπάρχει λόγος που άναψε το λαμπάκι της ζήλειας.
Δε σημαίνει ότι θα του φερθώ ζηλόφθονα και θα τον μειώνω. Άλλο τι νιώθω, άλλο τι κάνω. Αλλά η ζήλεια έχει καλό λόγο που υπάρχει.
Και το ίδιο ισχύει και για τους άλλους…
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1
Μπορεί κάποιος να είναι εκνευρισμένος μαζί μας επειδή αργήσαμε δέκα λεπτά στο ραντεβού μας. Δεν είναι υπερβολικός και δε θα έπρεπε να εκνευρίζεται. Ίσως είναι κάποιος που δεν αργεί ποτέ γιατί έμαθε πως αν είναι πάντα «σωστός» θα τον αποδέχονται οι άλλοι, και έτσι ουσιαστικά υποφέρει όταν δεν ανέχεται τις ατασθαλίες στους άλλους αλλά και στον εαυτό του.
Υπάρχει λόγος που άναψε το λαμπάκι του εκνευρισμού του. Δε σημαίνει ότι θα τον δικαιολογήσουμε και θα απολογηθούμε με δάκρυα στα μάτια. Άλλο τι νιώθει, άλλο τι κάνουμε. Αλλά θα τον καταλάβουμε.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2
Μπορεί να κάνουμε ένα αστείο και κάποιος να μην το βρει αστείο και να θυμώσει μαζί μας. Δε σημαίνει ότι είναι μυγιάγγιχτος και έχει πρόβλημα. Μπορεί το θέμα του αστείου να του θυμίζει κάτι προσωπικό που εμείς δε γνωρίζουμε. Μπορεί να αγγίζει μια ευαίσθητη χορδή του. Μπορεί κάποιος να του έχει πει κάτι παρόμοιο και μετά να τον πλήγωσε.
Υπάρχει λόγος που άναψε το λαμπάκι του θυμού του. Δε σημαίνει ότι θα νιώσουμε ενοχές και θα τον κεράσουμε δυο ποτά για να συνέλθει. Άλλο τι νιώθει, άλλο τι θα κάνουμε.
Αλλά θα κατανοήσουμε ότι κάτι συνέβη που εμείς δεν γνωρίζουμε. Δεν είναι τρελός.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3
Μπορεί ο σύντροφός μας ή ένας φίλος μας να φέρετε με πολλή ανασφάλεια και να ζητάει συνέχεια την επιβεβαίωση από εμάς. Να παραπονιέται που δεν τον παίρνουμε τηλέφωνο και ότι τον ξεχνάμε, ενώ εμείς γνωρίζουμε (και εκείνος) ότι τον αγαπάμε πολύ.
Δε σημαίνει ότι κακώς είναι ανασφαλής και ότι θα έπρεπε να ηρεμήσει. Υπάρχει λόγος που άναψε το λαμπάκι της ανασφάλειας μέσα του.
Ίσως οι γονείς του δεν του έδιναν σημασία, ίσως τα παιδιά στο σχολείο τον απέκλειαν και τώρα τρομάζει διαρκώς στο ενδεχόμενο να του ξανασυμβεί κάτι τέτοιο. Αυτό δε σημαίνει ότι εμείς θα τον παίρνουμε πέντε τηλέφωνα την ημέρα και θα του λέμε συνεχώς πόσο σημαντικός είναι για εμάς. Άλλο τι νιώθει, άλλο τι κάνουμε.
Αλλά θα κατανοήσουμε ότι υπάρχει καλός λόγος που νιώθει έτσι και θα τον συμπονέσουμε και θα προσπαθήσουμε να βρούμε μια λύση που θα βολεύει και τους δυο μας.
Συμπέρασμα
Τα συναισθήματά μας είναι ενδείξεις για το τι συμβαίνει στον εσωτερικό μας κόσμο. Είναι ξεκάθαρα λάθος να κρίνουμε αν κάνουμε καλά που νιώθουμε έτσι ή αν δεν θα έπρεπε. Απλώς έτσι νιώθουμε. Το ίδιο και οι άλλοι. Απλώς έτσι νιώθουν.
Ταυτόχρονα, αυτό δε σημαίνει ότι θα κάνουμε ό,τι τα συναισθήματά μας, μάς υπαγορεύουν.
Τα συναισθήματά μας είναι η αλήθεια μας. Δεν είναι η αλήθεια.
Χρειάζονται κατανόηση. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να τα υπακούμε και να κάνουμε ό,τι μας λένε.
Ενηλικίωση είναι η διαδικασία όπου κατανοούμε τι μας συμβαίνει και για ποιο λόγο. Η απόκτηση της ικανότητας της διάκρισης, για το πότε να ακολουθούμε το μέσα μας και πότε να το ακούμε, να το κατανοούμε, να το συμπονούμε, αλλά να μην κάνουμε ό,τι μας λέει.
Ο στόχος είναι να συνεργαστούμε συνειδητά με τα συναισθήματά μας για να μάθουμε τον εαυτό μας και όχι να γίνουμε υπηρέτες τους.
Έτσι μόνο θα ζήσουμε μια πιο ισορροπημένη και γεμάτη νόημα ζωή όπως μας αξίζει.
Σου φάνηκε ενδιαφέρον το άρθρο που διάβασες; Τότε άφησε το email σου για να λαμβάνεις δωρεάν όλα τα νέα άρθρα!
Καλησπέρα Δημήτρη…..
Είναι όντως, πολυ ενδιαφέρον μήνυμα….
Αυτές, τις, ημέρες, περνάω δια πυρός και κινδυνου…. και το άρθρο με αντιπροσωπευει απόλυτα!!!! Πως όμως θα, ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΟΥΜΕ τις συμπεριφορές, μας Δημήτρη χωρίς κάποιον ειδικό;;;; Σίγουρα υπάρχουν λόγοι που νοιώθουμε ότι νοιώθουμε!!!! Η ίδια απογοητεύομαι συχνά πυκνά από διάφορες συμπεριφορές, ανθρώπων και ξέρω ότι η ρίζα, όλων των κακών προέρχεται από την οικογένεια… Κάποιος όμως πρέπει να μου εξηγήσει για όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα που βιωνω ως άνθρωπος…. Γιατί οι άνθρωποι είναι αναξιόπιστοι;;; γιατί υπόσχονται και δεν τηρουν τις υποσχέσεις τους;;; γιατί αδιαφορουν για τον άλλον ενώ είναι σε αδυναμη θέση η εκμεταλλεύονται τον άλλον;
Γιατί ένας άνθρωπος επιλέγει τον ρόλο του θυματος;;; γιατί οι άλλοι φέρονται απάνθρωπα ;;;; που είναι η αγάπη;;;; γιατί δεν αγαπάει ο σημερινός άνθρωπος;;;; γιατί είναι Φιλ αυτός και εγωιστής;;; γιατί δίνουμε τα πάντα σε έναν άνθρωπο, σε έναν συγγενή, σε έναν φίλο και εισπράττουμε ένα μηδενικό;;; Γιατί κάποιος η κάποια, νοιώθει υποτιμητικά για τον εαυτό του;;;
Δεν ξέρω τι να γράψω;;;; Θα ήθελα να μιλήσω με έναν ειδικό και να μου εξηγήσει γιατί αισθάνομαι όπως αισθάνομαι;;;;;
Καλό σου βράδυ Δημήτρη….συγγνώμη για την πολυλογια μου