6 Ερωτήσεις του Gabor Mate για να λες περισσότερα “ΟΧΙ”

Σου έχει τύχει ποτέ να σκέφτεσαι πως θέλεις να πεις «Όχι» σε κάτι αλλά τελικά να λες «Ναι»; Να μη θέλεις να βγεις, αλλά να βγαίνεις; Να είσαι καλός και βολικός, ενώ θα ήθελες να μην είσαι;

Να ανέχεσαι μια συμπεριφορά που θα ήθελες να σταματήσει; Να μην λες σε κάποιον ότι σε πληγώνει, ενώ θα ήθελες να το ξέρει; Να μη βάζεις όριο σε κάποιον, ενώ θα ήθελες πολύ να σου φερόταν αλλιώς;

Αν ναι, μην σε κατηγορείς. Είμαστε πάρα πολλοί αυτοί που ταλαιπωρούμαστε με αυτόν τον τρόπο. Δεν είσαι μόνος. Πολλοί από εμάς έχουμε μεγαλώσει σε οικογένειες όπου για κάποιο λόγο νιώσαμε ότι η γνώμη μας και τα συναισθήματά μας δεν είχανε τον χώρο που τους χρειάζονταν.

Ούτε οι γονείς μας φταίνε. Και εκείνοι μεγάλωσαν στις δικές τους οικογένειες όπου ταλαιπωρήθηκαν και εκείνοι από τους παππούδες μας, οι οποίοι είχαν ήδη ταλαιπωρηθεί από τους προπαππούδες μας, κοκ. Σόι πάει το βασίλειο.

Όπως αναφέρω στο βιβλίο μου «Το Παράδοξο Μονοπάτι προς το Νόημα της Ζωής» δεν είναι εύκολο να είσαι άνθρωπος.

Ευτυχώς, όμως, υπάρχει βοήθεια. Στο τελευταίο του βιβλίο “The Myth of Normal”, o Gabor Mate προτείνει μια τεχνική έξι ερωτήσεων για να προσεγγίσεις την κατάσταση διαφορετικά.

Ερώτηση 1: Στις σημαντικές πτυχές της ζωής μου, σε τι δεν λέω όχι;

Δηλαδή, σε ποια στιγμή σήμερα ή αυτή την εβδομάδα ή τελευταία, ένιωσα ένα «Όχι» να αναδύεται μέσα μου και το έπνιξα και το έκανα «Ναι»;

Σκέψου όσο πιο πρόσφατα και γίνε όσο πιο συγκεκριμένος γίνεται. Δεν ψάχνεις κάτι που μπορεί καμιά φορά να προκύψει, αλλά χρόνια μοτίβα. Όλοι θα κάνουμε πίσω και θα βάλουμε τα θέλω μας δεύτερα καμιά φορά για να εξυπηρετήσουμε κάποιον άλλον.

Οι γονείς το κάνουν (ή θα βοηθούσε σε μεγάλο βαθμό να το κάνουν) διαρκώς με τα παιδιά τους. Όλοι θέλουμε να μη χαλάσουμε την παρέα ή να βοηθήσουμε κάποιον φίλο που το έχει ανάγκη κι ας μας κοστίσει. Δεν ψάχνεις αυτές τις φορές.

Συνήθως οι φορές που ψάχνεις προκύπτουν στη δουλειά και στην προσωπική ζωή.

Στη δουλειά μπορεί να πήρες δουλειά για το σπίτι ή να έμεινες περισσότερο στο γραφείο, ή να μην έβαλες όριο σε έναν συνάδελφο ή να μην είπες την πραγματική σου γνώμη σε κάποιον, αλλά αυτό που θεωρείς ότι θα ήθελε να ακούσει.

Στην προσωπική ζωή, ίσως να δέχθηκες την πρόταση ενός φίλου για να βγείτε ενώ ήθελες να μείνεις μέσα. Ίσως να συμφώνησες να κάνεις σεξ με τον σύντροφό σου ενώ δεν είχες καθόλου όρεξη ή σε απασχολούσε κάτι στο μεταξύ σας. Ίσως να ήθελες λίγο χρόνο για τον εαυτό σου, αλλά δεν ζήτησες από τον σύντροφό σου να προσέξει τα παιδιά.

Γενικώς πότε, με ποιους ανθρώπους και σε τι συνθήκες το βρίσκεις πιο δύσκολο να πεις όχι;

Δεν είναι πάντα ξεκάθαρο και πολλές φορές ίσως να είναι απαραίτητο να πεις και «Ναι» όταν θα ήθελες να είχες πει «Όχι». Μόνο εσύ ξέρεις τι εφαρμόζει στην δική σου περίπτωση. Άρχισε όμως να μπαίνεις στη διαδικασία να τα ξεχωρίζεις.

Ερώτηση 2: Πώς επηρεάζεται η ζωή μου από την αδυναμία μου να λέω «Όχι»;

Συνήθως η ζωή σου επηρεάζεται σε τρία επίπεδα. Στο σωματικό, στο συναισθηματικό και στο διαπροσωπικό.

Στο σωματικό ίσως να βιώνεις σωματικά προειδοποιητικά σημάδια όπως αϋπνία, πόνο στην πλάτη, μυϊκούς σπασμούς, ξηροστομία, συχνά κρυολογήματα, κοιλιακούς πόνους, προβλήματα πέψης, κούραση, πονοκεφάλους, δερματικά θέματα, έλλειψη όρεξης ή τάση υπερφαγίας.

Στο βιβλίο του ο Dr Gabor Mate παραθέτει σειρά ερευνών που επιτέλους κλείνουν το χάσμα ανάμεσα στην ψυχολογία μας και στο σώμα μας, αποδεικνύοντας πλέον και στην πράξη ότι σώμα και μυαλό είναι ένα.

Στο συναισθηματικό κομμάτι η ερώτηση μπορεί να έχει απαντήσεις όπως λύπη, άγχος, βαρεμάρα, αποξένωση. Μπορεί ακόμα να παρατηρήσουμε έλλειψη χαράς σε δραστηριότητες που μας άρεσαν παλιά ή μείωση του χιούμορ, κλπ.

Στο διαπροσωπικό κομμάτι η πιο συχνή συνέπεια είναι νεύρα και πικρία απέναντι στα άτομα ή στις καταστάσεις που συνήθως δυσκολευόμαστε να πούμε «Όχι».

Αν το σκεφτούμε λίγο παραπάνω ίσως δούμε την ειρωνεία της υπόθεσης. Δε λέμε «Όχι» για να μη στεναχωρήσουμε τον άλλον, αλλά αυτό μας προκαλεί πικρία και μας απομακρύνει από εκείνον. Εκείνος αντιλαμβάνεται την πικρία μας και απομακρύνεται μετά και ο ίδιος. Τελικά όλοι στεναχωριόμαστε.

Θα μπορούσε κάποιος επίσης να ρωτήσει τον εαυτό του, τι χάνω στη ζωή από την αδυναμία μου να εκφραστώ ελεύθερα. Πιθανές απαντήσεις είναι πως χάνω τη χαρά, τη διασκέδαση, τη λίμπιντό μου, τον αυτοσεβασμό μου, τον αυθορμητισμό μου και την ευκαιρία να εξελιχθώ.

Ερώτηση Νο3: Ποια σωματικά σημάδια παραβλέπω; Ποια συμπτώματα αγνοώ, που αν τα πρόσεχα θα ήταν προειδοποιητικά σημάδια ότι δεν μπορώ να πω «Όχι»;

Η ερώτηση αυτή πηγαίνει ανάποδα από την προηγούμενη. Αρχίζει από το σώμα, καθώς για πολλούς από εμάς το να μη λέμε «Όχι» είναι δεύτερη φύση μας, οπότε μπορεί να μην το παρατηρούμε καν ότι το κάνουμε.

Μήπως νιώθουμε πονοκεφάλους, πόνους στη μέση, δυσφορία στο στομάχι;

Ίσως ταυτιζόμαστε τελείως με τους ρόλους μας, γιατρός, θεραπευτής, δάσκαλος, δικηγόρος, γονιός και από την κοινωνική αποδοχή που παίρνουμε όταν εκπληρώνουμε αυτούς τους ρόλους, που εύκολα θα παραβλέπουμε αυτό που το σώμα μας προσπαθεί να πει.

Ας προσπαθήσουμε να κάνουμε μια παύση για να ακούσουμε το σώμα μας, πρωτού αναγκαστεί να μας δείξει τη καταπίεση που υφίσταται με έναν πιο καταστροφικό για εμάς τρόπο.

Ερώτηση Νο4: Ποια είναι η κρυμμένη ιστορία πίσω από την αδυναμία μας να πούμε «Όχι»;

Με το όρο «κρυμμένη ιστορία» ο Gabor Mate εννοεί τον βαθύτερο και όχι τον επιφανειακό λόγο που δε λέμε «Όχι». Τι μας συνέβη όταν ήμασταν μικροί;

Κάτι άλλο που μπορείς να διερωτηθείς είναι: «Τι πρέπει να πιστεύω για τον εαυτό μου, ώστε να αρνούμαι τις ανάγκες μου με αυτόν τον τρόπο;» «Τι ιστορία λέω στον εαυτό μου;»

Η ιστορία που λέω στον εαυτό μου δεν είναι ούτε ακριβής, ούτε αληθινή. Αλλά είναι μια ιστορία εσωτερικά συνεπής με τη συμπεριφορά μας.

Μερικά παραδείγματα είναι:

-Το να λέω όχι σημαίνει ότι δεν μπορώ να κάνω κάτι. Είναι σημάδι αδυναμίας. Πρέπει να είμαι δυνατός.

-Πρέπει να είμαι «καλός» για να αξίζω να με αγαπάνε. Αν πω όχι δεν είμαι άξιος αγάπης.

-Είμαι υπεύθυνος για το πώς νιώθουν οι άλλοι και το τι βιώνουν. Δεν πρέπει να απογοητεύσω κανέναν.

-Δεν είμαι άξιος εκτός αν κάνω κάτι «χρήσιμο».

-Αν οι άνθρωποι ήξεραν πώς ένιωθα, δε θα με συμπαθούσαν.

-Αν αρνούμουν κάτι στον σύντροφο/γονιό/παιδί/γείτονα/συνάδελφο μου θα ένιωθα δικαιολογημένα ενοχές.

-Είναι εγωιστικό το να πω όχι.

-Δεν είναι μέρος της αγάπης ο θυμός.

Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς τα διπλά στάνταρντς που εφαρμόζουμε σε αυτές τις ιστορίες. Αν κάποιος μας ρωτούσε αν θα λέγαμε εγωιστή ή αδύναμο έναν φίλο μας επειδή είπε όχι σε κάτι που το ζητήσαμε επειδή δεν ήταν σύμφωνος να το κάνει, οι περισσότεροι (ελπίζω) θα απαντούσαμε: «Φυσικά και όχι».

Αναρωτήσου: Θα φόρτωνες σε κάποιον την ευθύνη να μην απογοητεύει ποτέ κανέναν; Μάλλον όχι. Αλλά συχνά το κάνεις για τον εαυτό σου.

Ερώτηση Νο5: Που έμαθα αυτές τις ιστορίες;

Κανένα μωρό δε γεννιέται αισθανόμενο άχρηστο/ένοχο/ανεπαρκές. Είναι μέσω της διάδρασης με τους βασικούς φροντιστές μας που μαθαίνουμε ποιοι είμαστε σε αυτόν τον κόσμο.

Αν δεν μας φέρθηκαν καλά λόγω των δικών τους τραυμάτων, δεν έχουμε άλλη επιλογή ως παιδιά, παρά να πάρουμε προσωπικά το φέρσιμό τους και να θεωρήσουμε ότι εμείς φταίμε.

Δεν είναι εύκολο να είσαι άνθρωπος, όπως είπα στην αρχή. Η αλήθεια για τη δική μας ανατροφή όμως, μπορεί να μας απελευθερώσει.

Ερώτηση Νο6: Που αγνόησα ή αρνήθηκα ένα «Ναι» που ήθελε να ειπωθεί;

Αν το να πνίγουμε ένα «Όχι» μπορεί να μας αρρωσταίνει, το ίδιο συμβαίνει και με το να πνίγουμε ένα αυθεντικό «Ναι».

Τι ήθελες να κάνεις, να δημιουργήσεις ή να πεις που το άφησες λόγω «καθήκοντος», ή φόβου; Ποιες χαρές έχεις αρνηθεί στον εαυτό σου λόγω της πεποίθησης ότι δε σου αξίζουν ή λόγω του φόβου ότι κάποιος μπορεί να σου τις πάρει μετά ή θα χαθούν ούτως ή άλλως; Ποια επιθυμία να παίξεις έχεις αγνοήσει;

Όπως με το «Όχι» ρώτα τον εαυτό σου, «Ποια πεποίθηση με σταματάει από το να εκπληρώσω τις πιο δημιουργικές μου επιθυμίες;»

«Ό,τι είναι μέσα πρέπει να βγει, αλλιώς θα ξεσπάμε στα λάθος μέρη, στους λάθος ανθρώπους ή θα είμαστε απελπιστικά βουτηγμένοι στην απογοήτευση» είπε ο Janοs Selye, ο πρωτοπόρος ερευνητής πάνω στο άγχος.

Συμπέρασμα

Δεν είναι απλό ούτε και εύκολο το να λέμε «Όχι». Όμως έχει πολύ δυνατές συνέπειες τόσο στην ψυχολογία μας αλλά και στην υγεία μας το να το λέμε, αλλά ακόμα παραπάνω το να μη το λέμε. Δοκίμασε αυτή την άσκηση με τις 6 ερωτήσεις σταδιακά μια φορά την εβδομάδα. Δοκίμασε να μπεις στη διαδικασία να παρατηρείς τον εαυτό σου και να σε μαθαίνεις.

Ό,τι και να βρεις μη σε μαλώσεις. Δείξε συμπόνοια και κατανόηση στον εαυτό σου. Δεν έχεις την επιλογή να μη σκέφτεσαι έτσι, μέχρι να σε καταλάβεις καλύτερα.

Ίσως χρειαστείς βοήθεια από έναν ειδικό. Κάνε δώρο στον εαυτό σου τα «Όχι» που του χρειάζονται και τα «Ναι» που του αξίζουν.

Γιατί όντως σου αξίζουν…

---

Αφήνεις email, σου έρχονται όλα τα νέα άρθρα. Απλά πράγματα!

First Name Email Address ΔΩΡΕΑΝ ΕΓΓΡΑΦΗ