Το άρθρο αυτό βασίζεται σε άρθρο του Benjamin Hardy PhD στον ιστότοπο www.medium.com
Οι εξελίξεις της τεχνολογίας έχουν επιφέρει δραματικές αλλαγές στον τρόπο που ζούμε, σκεφτόμαστε και συνδεόμαστε. Άραγε είμαστε ικανοί να τις διαχειριστούμε;
Ο διάσημος σύμβουλος επιχειρήσεων και συγγραφέας Peter Drucker είχε πει «πως όταν σε μερικές εκατοντάδες χρόνια γραφτεί η ιστορία της εποχής μας, μάλλον το πιο σημαντικό γεγονός, που οι ιστορικοί θα δουν, δε θα είναι ούτε η τεχνολογία, ούτε το ίντερνετ, ούτε το ηλεκτρονικό εμπόριο. Για πρώτη φορά –πραγματικά- μεγάλος και ολοένα αυξανόμενος αριθμός ατόμων έχουν επιλογές. Για πρώτη φορά στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους οι άνθρωποι πρέπει να διαχειριστούν τον εαυτό τους. Και η κοινωνία είναι εντελώς απροετοίμαστη γι αυτό.»
Είσαι ντοπαρισμένος;
Οι τεχνολογίες που παρέχουν στους ανθρώπους αυξημένες επιλογές είναι οι ίδιες τεχνολογίες που μειώνουν την ανθρώπινη επιλογή.
Κάθε περιβάλλον είναι βελτιστοποιημένα σχεδιασμένο για κάτι. Κάποια περιβάλλοντα είναι σχεδιασμένα για τη μάθηση, για τη σύνδεση, για την ανάπτυξη.
Τα περισσότερα περιβάλλοντα στα οποία βρίσκουμε τους εαυτούς μας, όμως, είναι βέλτιστα σχεδιασμένα για την ντοπαμίνη.
Την βραχυπρόθεσμη αίσθηση ευχαρίστησης.
Επειδή οι άνθρωποι δεν μπορούν να διαχειριστούν όλους τους πειρασμούς που συνοδεύουν την «πρόοδο» της κοινωνίας, αναπτύσσουν ανθυγιεινές συνήθειες γύρω από την χρήση της τεχνολογίας (κινητά τηλέφωνα, τάμπλετ), της πληροφορίας (κοινωνική δικτύωση), γύρω από το φαγητό και τη δουλειά.
Σχεδόν όλοι είμαστε εθισμένοι στην εποχή μας.
Και οι βασικότεροι εθισμοί τρέφουν ο ένας τον άλλον.
Επειδή είμαστε διαρκώς συνδεδεμένοι στην τεχνολογία δεν μπορούμε να κοιμηθούμε καλά. Επειδή δεν μπορούμε να κοιμηθούμε καλά, εξαρτόμαστε από υπερδιεγερτικά φαγητά (καφές, ζάχαρη, άλλες ουσίες, κλπ) για να βγάζουμε τη μέρα μας.
Επειδή περνάμε το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς μας με αποσπασμένη την προσοχή, νιώθουμε κενοί, απογοητευμένοι και μια αίσθηση ότι θα ανακαλύψουν τα αφεντικά ότι τους εξαπατούμε (impostor syndrome).
Επειδή είμαστε διαρκώς συνδεδεμένοι δεν έχουμε ποτέ αρκετό χρόνο «εκτός» για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα στο μυαλό μας. Επειδή μας λείπει η καθαρότητα του νου, εστιάζουμε στα λάθος πράγματα διαρκώς, προσπαθώντας να μη μείνουμε πίσω. Nα μη μείνουμε απ’ έξω. Να μη χάσουμε χρόνο. Μήπως και δε ζούμε τη στιγμή…
Ο συγγραφέας και φιλόσοφος Alex Epstein είπε «Είσαι η συνέπεια της απουσίας καθαρότητας». Αν δε δίνεις αρκετό χρόνο στον εαυτό σου να αποσυνδεθείς και να επανέλθεις στα ίσα σου, τότε κατά πάσα πιθανότητα δεν ελέγχεις τη ζωή σου. Δεν ζεις συνειδητά.
Quo vandis?
Εσύ πηγαίνεις προς τα εκεί που θα ήθελες να πας;
Πώς θα το ήξερες αν πήγαινες;
Έχεις αναπτύξει εθιστικές τάσεις ή συμπεριφορές;
Πόσο συνδεδεμένη/ος νιώθεις πραγματικά με τον εαυτό σου;
Πόσο συνειδητός είσαι;
Ελεύθερη βούληση. Μια αυταπάτη;
Πιστεύεις ότι εσύ είσαι υπεύθυνος για τις αποφάσεις που παίρνεις, όμως στη σημερινή εποχή τα περιβάλλοντα που κινείσαι είναι ολοένα και περισσότερο γεμάτα με πειρασμούς, ειδικά σχεδιασμένους να πολιορκούν την προσοχή σου.
Οι πιο πολλοί άνθρωποι δεν κάνουν τις δικές τους επιλογές. Δε λειτουργούν συνειδητά. Λειτουργούν αντιδρώντας ανακλαστικά, με ασυνείδητο τρόπο, μέσα ένα κόσμο που φτιάχτηκε για αυτούς αντί από αυτούς.
Όλο αυτό δε σχετίζεται με τη δύναμη της θέλησης. Συχνά όσοι το προσπαθούν περισσότερο αποτυγχάνουν και χειρότερα. Γι αυτόν και για πολλούς άλλους λόγους η δύναμη της θέλησης δεν είναι αποτελεσματική στρατηγική για την επιτυχία (και την ευτυχία). Το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε και κινούμαστε είναι απλώς πάρα πολύ εθιστικό και ερεθιστικό. Ακατάπαυστα.
Δεν μπορείς να νικήσεις το περιβάλλον σου.
Συχνά είναι ισχυρότερο από σένα.
Όσοι έχουν κάνει τρεις ώρες να τελειώσουν μια δουλειά είκοσι λεπτών, επειδή «χάθηκαν» σε βίντεο στο YouTube ή σε άρθρα του Facebook (όπως μου συμβαίνει κι εμένα συχνά) καταλαβαίνουν τι λέω…
Είμαστε στα πρόθυρα άλλου ενός κβαντικού άλματος στην τεχνολογία και οι πιο πολλοί άνθρωποι δεν προσαρμόζονται με κβαντικούς ρυθμούς.
Οι πιο πολλοί άνθρωποι δε θα καταλάβουμε τι μας βρήκε.
Οι πιο πολλοί άνθρωποι θα είμαστε θύματα της νέας πραγματικότητας που έρχεται αλλά και της ήδη υπάρχουσας.
Οι πιο πολλοί ασυνείδητα χάνουμε την ελεύθερή μας βούληση. Κι όμως δεν έχει υπάρξει άλλη εποχή στην ανθρώπινη ιστορία όπου θα μπορούσαμε να βρούμε ευημερία και ελευθερία όπως η εποχή που διανύουμε.
Σχεδίασε το περιβάλλον σου
Ο Dr. Marshall Godlsmith (American Leadership Coach) είπε: «Αν δεν δημιουργήσουμε και δεν ελέγξουμε το περιβάλλον μας, τότε το περιβάλλον μας θα δημιουργεί και θα ελέγχει εμάς.»
Ο μόνος τρόπος να μη χάσουμε εντελώς την ελεύθερή μας βούληση είναι να σχεδιάσουμε συνειδητά το περιβάλλον μας.
Ο άλλος τρόπος είναι να προσπαθήσουμε να νικήσουμε το περιβάλλον μας με ισχυρή θέληση και πείσμα. Οι πιθανότητες είναι ξεκάθαρα εναντίον μας στον άνισο αυτόν αγώνα.
Έχεις μια ψηφιακή υπογραφή που ξέρει τις προτιμήσεις σου, τις συμπεριφορές σου και τις συνήθειές σου καλύτερα από εσένα. Κάθε φορά που θα μπεις στο Facebook, στο YouTube, στο Instagram, θα δεις προτεινόμενα posts και videos ειδικά επιλεγμένα για να σε κάνουν να κολλήσεις λίγη ώρα παραπάνω στην οθόνη.
Η σημερινή τεχνολογία επιτρέπει στις επιχειρήσεις και στους διαφημιστές να τοποθετούν μπροστά σου ακριβώς αυτό που θέλεις.
Ασταμάτητα.
Δε θα αντισταθείς για πολύ.
Θα χρειαστεί να ελέγξεις ΕΣΥ το περιβάλλουν ΣΟΥ. Θα χρειαστεί να μπλοκάρεις τα ερεθίσματα στα οποία δεν μπορείς να αντισταθείς. Θα χρειαστεί να σχεδιάσεις τρόπους ώστε να αποφύγεις τον εθισμό, την απόσπαση προσοχής και το αυτο-σαμποτάζ.
Θα χρειαστεί να κάνεις αλλαγές στο φυσικό σου περιβάλλον και σίγουρα στο ψηφιακό σου. Είναι ο μόνος τρόπος για να έχεις κάποια πιθανότητα να αλλάξεις κάτι.
Όπως ακριβώς έκανε και ο Οδυσσέας όταν δέθηκε στο κατάρτι και έβαλε κερί στα αυτιά των ναυτών του για να καταφέρει να ακούσει το πολύ θελκτικό τραγούδι των Σειρήνων.
Στο κατάλληλο περιβάλλον η επιθυμητή συμπεριφορά είναι αυτόματη
Δε θα είναι εύκολο να αλλάξεις, να το ξέρεις. Όλα τα πράγματα γύρω σου είναι σχεδιασμένα να σε κρατήσουν εκεί ακριβώς που είσαι τώρα.
Σχεδόν όλη η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι ασυνείδητη. Δηλαδή, στην ουσία επηρεάζεται και διαμορφώνεται από το περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε.
Θυμάμαι όταν πήγα στη Ναμίμπια. Δεν είχε πουθενά σήμα. Ένιωσα τόση μεγάλη ανακούφιση! Ηρέμησα και απόλαυσα δέκα μέρες αποσυνδεδεμένος.
Θυμάμαι και όταν πήγα στην Πολωνία. Ήλπιζα ότι θα έπρεπε να πληρώνω για την περιαγωγή δεδομένων, ώστε να μην χρησιμοποιώ το κινητό μου. Μόλις προσγειώθηκα μου ήρθε μήνυμα όμως, ότι το roaming ήταν δωρεάν. Απογοητεύτηκα τόσο πολύ. Θα ήταν δική μου ευθύνη τώρα να κλείσω το ίντερνετ και να αποσυνδεθώ… Δεν τα κατάφερα.
Το περιβάλλον και οι πειρασμοί αποδείχθηκαν πιο δυνατοί από τη θέλησή μου.
Το μόνο που χρειάζεσαι είναι να διαμορφώσεις το περιβάλλον έτσι ώστε να υποστηρίζει με φυσικό τρόπο τις επιθυμητές συμπεριφορές, στόχους και αξίες σου.
Απενεργοποίησε τις ειδοποιήσεις από συγκεκριμένες εφαρμογές. Μην έχεις τροφές στο σπίτι που θα μπορούν να σου χαλάσουν τη δίαιτα. Μην βγαίνεις με φίλους που καπνίζουν αν θέλεις να το κόψεις. Κάνε παρέα με κάποιον που γυμνάζεται αν θέλεις να γυμναστείς κι εσύ.
Δημιούργησε ένα περιβάλλον που να σε ενδυναμώνει να αναλάβεις δράση.
Εσύ έχεις σκεφτεί…;
Είναι τεράστια η φιλοσοφική και επιστημονική διαμάχη για την ύπαρξη ελεύθερης βούλησης. Πολλοί νευρεπιστήμονες (π.χ. Sam Harris) αλλά και βιολόγοι (π.χ. Richard Dawkins) υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση. Σίγουρα όμως υπάρχει η ικανότητά μας να αντιδρούμε με επιθυμητό τρόπο μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο.
Υπάρχει λόγος που μια εταιρεία πρέπει να πληρώσει περισσότερο για να εκθέσει ένα προϊόν της στο ράφι σου Super Market που είναι στο ύψος του ματιού του ανθρώπου, ενώ τα παιδικά προϊόντα είναι σε χαμηλότερα ράφια. Δεν είναι τυχαίο που η Coca Cola και το χαρτί υγείας είναι στο βάθος του Super Market, γιατί ξέρουν ότι θα πας ως εκεί για να τα αγοράσεις. Δε χρειάζεται να σου τα πουλήσουν εκθέτοντάς τα σε προνομιακή θέση. Και πηγαίνοντας ως εκεί θα δεις και τα υπόλοιπα προϊόντα του μαγαζιού. Το Super Market δημιουργεί το περιβάλλον έτσι ώστε να ο καταναλωτής να ψωνίσει όσο γίνεται περισσότερο.
Εσύ έχεις σκεφτεί;
Ποιος δημιουργεί το δικό σου περιβάλλον;
Σου φάνηκε ενδιαφέρον το άρθρο που διάβασες; Τότε άφησε το email σου για να λαμβάνεις δωρεάν όλα τα νέα άρθρα!
Απλά καθηλώνει 🙏
Εξαιρετικο..!!! Μας ειναι απαραιτητα τετοια στοιχεια για να αρχισουμε να βλεπουμε και να σκεφτομαστε λιγο.. ευχαριστω.