Αγόρασες την καινούρια σου μπλούζα. Τη φόρεσες με χαρά δυο ή τρεις φορές και μετά πήρε δεύτερη θέση στο συρτάρι σου. Μετακόμισες στο καινούριο σπίτι. Τον πρώτο καιρό το φρόντιζες και χαιρόσουν κάθε φορά που έμπαινες από την πόρτα. Χαιρόσουν ακόμα και όταν πλησίαζες στη γειτονιά. Μετά από λίγο καιρό όμως, δε σου έκανε τόσο εντύπωση. Τώρα μάλιστα ψάχνεις για καινούριο. Άλλαξες δουλειά. Τους πρώτους μήνες όλα σου δημιουργούσαν ενδιαφέρον και γνώριζες καινούριους ανθρώπους και καταστάσεις. Τώρα ξέρεις με το μικρό το θυρωρό και την καθαρίστρια και βαριέσαι ακόμα και να απαντήσεις στα τηλέφωνα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί όλα τα πράγματα και οι καταστάσεις αρχίζουν και ξεφτίζουν μετά από λίγο;
Ηδονική Προσαρμογή
Οι ψυχολόγοι ονομάζουν το φαινόμενο αυτό ηδονική προσαρμογή. Είναι το φαινόμενο κατά το οποίο οι άνθρωποι έχουν την τάση να επανέρχονται σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο ευτυχίας. Βραχυπρόθεσμα μπορεί να συμβαίνουν είτε θετικά αλλά είτε και αρνητικά γεγονότα στη ζωή τους τα οποία επηρεάζουν τη στιγμή εκείνη το πόσο ευτυχισμένοι νιώθουν. Μεσοπρόθεσμα όμως, τείνουν να συνηθίζουν τις καταστάσεις μέσα τις οποίες βρίσκονται και έτσι η ευτυχία τους πηγαίνει και πάλι στο δικό τους πολύ προσωπικό, σταθερό, μακροπρόθεσμο μέσο όρο. Αν κάποιος πάρει αύξηση, για παράδειγμα, αρχικά χαίρεται αλλά μετά από λίγο συνηθίζει το νέο ποσό χρημάτων αυξάνει τις «ανάγκες» του και έτσι και πάλι σταματάει να είναι ικανοποιημένος.
Οι έρευνες
Όλοι θέλουμε να κερδίσουμε το λαχείο. Είναι η πιο κοινή ευχή που κάποιος θα κάνει για τη ζωή του. Τι συμβαίνει όμως, αν όντως κερδίσει το λαχείο; Πόσο πιο ευτυχισμένος γίνεσαι τότε; Ίσως η πιο ενδιαφέρουσα έρευνα που έχει γίνει στον τομέα της ηδονικής προσαρμογής, μελέτησε άτομα τα οποία είχαν κερδίσει το λαχείο και άτομα τα οποία ανήκαν σε μια ομάδα ελέγχου, δηλαδή κοινούς πολίτες. Αρχικά οι νικητές του λαχείου βίωσαν μια σημαντική αύξηση στην ευτυχία τους. Βίωσαν δηλαδή πολύ υψηλότερα επίπεδα ευτυχίας σε σχέση με τους κοινούς πολίτες. Μετά από ένα χρόνο όμως η ευτυχία των δυο ομάδων ήταν σχεδόν ταυτόσημη. Μάλιστα οι νικητές του λαχείου απολάμβαναν λιγότερο καθημερινές δραστηριότητες, όπως το μια έξοδο με φίλους, τα ψώνια, έναν καφέ.
Η ίδια έρευνα εξέτασε και άτομα τα οποία έμειναν παράλυτα μετά από ένα ατύχημα. Τα άτομα αυτά βίωσαν μια ισχυρή πτώση στην ευτυχία τους μετά το ατύχημα, όπως ήταν φυσιολογικό. Μετά από ένα χρόνο, όμως, η ευτυχία τους είχε επανέλθει σε επίπεδα ελαφρώς χαμηλότερα αλλά σχεδόν ταυτόσημα με αυτά που είχαν πριν από το ατύχημα. Έκτοτε πολλές έρευνες έχουν επικυρώσει και αναπτύξει περαιτέρω τα προαναφερθέντα ευρήματα.
Συμπεράσματα
Η επιστήμη της θετικής ψυχολογίας μας διδάσκει πως οι άνθρωποι έχουμε μια εξαιρετική ικανότητα να συνηθίζουμε τις καταστάσεις τις οποίες αντιμετωπίζουμε. Όσο καλές ή όσο άσχημες κι αν μας φαίνονται στην αρχή. Σκέψου το. Σου έχει τύχει ποτέ κάτι άσχημο που έλεγες πως δε θα το ξεπεράσεις ποτέ, αλλά τελικά με το χρόνο τα κατάφερες; Σου έχει τύχει να χαρείς ποτέ τόσο πολύ μόνο για να νιώσεις και πάλι όπως πριν, λίγες μέρες αργότερα;
Αν αναλογιστεί κανείς πάνω σε αυτό μπορεί να αντλήσει πολλή δύναμη από τη συνειδητοποίηση πως όλα τα άσχημα δεν επιδρούν στον ψυχισμό μας για πάντα. Η σκέψη αυτή μπορεί να έχει πολύ καταπραϋντική επίδραση την ώρα που τα βιώνουμε και να μας δώσει κουράγιο ότι θα περάσει και αυτό. Αν χώρισες και νομίζεις ότι ήρθε το τέλος του κόσμου, να ξέρεις ότι δε θα κρατήσει για πολύ. Όσο κι αν πονάει τώρα.
Μπορούμε επίσης να πάρουμε έμπνευση αν κατανοήσουμε ότι και τα καλά που μας συμβαίνουν δε θα μείνουν μαζί μας για πάντα. Ο συλλογισμός αυτός μπορεί να μας παροτρύνει να τα βιώσουμε ακόμα πιο έντονα την ώρα που συμβαίνουν και να αντλήσουμε τη μέγιστη ικανοποίηση από αυτά. Αν πίνεις κάπου ένα ωραίο κρασί με καταπληκτικό παρεάκι εστίασε στην εμπειρία και αφέσου να απομυζήσεις κάθε τελευταία ρανίδα απόλαυσης από τη στιγμή.
Υπάρχει σωτηρία;
Η σύντομη απάντηση είναι ναι. Υπάρχουν τρόποι για να μη βαριέσαι το καινούριο σου μπλουζάκι, το καινούριο σου σπίτι ή τη νέα σου δουλειά. Υπάρχουν τρόποι για να συνεχίζεις να τα απολαμβάνεις σχεδόν τόσο όσο και την πρώτη φορά. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι η ευγνωμοσύνη. Όσο πιο ευγνώμων είσαι για κάτι που υπάρχει στη ζωή σου τόσο λιγότερο πιθανό είναι να το βαρεθείς, να το θεωρήσεις δεδομένο και τόσο πιο μεγαλύτερη ικανοποίηση αντλείς από αυτό. Θα αναλύσω κι άλλους τρόπους στο επερχόμενο σεμινάριο, αλλά και σε μελλοντικά άρθρα.
Προς το παρόν, θυμήσου ότι αν έπαψε να σου αρέσει το τελευταίο σου απόκτημα, υπάρχει περίπτωση να μη φταίει αυτό. Είναι πολύ πιθανό να έχεις πέσει θύμα της πολύ φυσιολογικής αλλά και αμείλικτης διαδικασίας της ηδονικής προσαρμογής. Μην το κατηγορήσεις, μην το παραμερίσεις. Μη βιαστείς να το πετάξεις ή να το αλλάξεις. Η γνώση είναι δύναμη. Χρησιμοποίησέ την για να γίνεις πιο ευτυχισμένος!
Αφήνεις email, σου έρχονται όλα τα νέα άρθρα. Απλά πράγματα!
Πολυ ευστοχο αρθρο, οπως και πολλα αλλα σου αρθρα που διαβαζω! Μαλλον επειδη ειμαι κι εγω της λογικης σκεψης ισως με συγκινει περισσοτερο ο τροπος που γραφεις. Εχω διαβασει και το βιβλιο σου και μου αρεσε πολυ! Ευχομαι να συνεχισεις την καλη δουλεια και να γραψεις κι αλλα πολλα βιβλια!