Έχεις αναρωτηθεί ποτέ μήπως δεν μπορείς να ευχαριστηθείς τόσο πολύ όσο οι άλλοι; Γιατί να συμβαίνει αυτό;
Σου έχει τύχει ποτέ να είσαι έξω με μια παρέα και όλοι να περνάνε καλά και εσύ να είσαι κάπως μαζεμένος ή λίγο στραβωμένος;
«Άργησε ο σερβιτόρος» θα πεις.
«Έλα ρε χαλάρωσε, μια χαρά περνάμε» θα σου πει κάποιος και θα σε εκνευρίσει.
Ή μπορεί να είσαι σε ένα ρομαντικό ραντεβού με τον σύντροφό σου και από το πουθενά να προκαλέσεις ένα καβγά. Και να γυρίσετε σπίτι μαλωμένοι.
Τι συμβαίνει εδώ; Μήπως δεν αντέχεις να είσαι ευτυχισμένος;
Η ιδέα ότι κάποιος μπορεί να μην αντέχει να είναι ευτυχισμένος ακούγεται πολύ παράλογη σε πρώτη ανάλυση. Όλοι πιστεύουμε ότι το κριτήριο για τις πράξεις μας είναι να μεγιστοποιήσουμε την ευτυχία μας. Ποιος θα ήθελε ποτέ να είναι δυστυχισμένος;
Δυστυχώς αυτό το κριτήριο δεν μπορεί να εξηγήσει πάντα τις ανθρώπινες συμπεριφορές. Θα χρειαστεί να το αντικαταστήσουμε με ένα άλλο πιο ρεαλιστικό ώστε να εξηγήσουμε φαινομενικά ανεξήγητες συμπεριφορές.
-Γιατί σαμποτάρουμε την ευτυχία μας;
-Γιατί μπορεί συχνά να προβούμε σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές;
-Γιατί δεν μπορούμε να απολαύσουμε στιγμές οι οποίες έχουν όλα τα εχέγγυα ώστε να χαρακτηρισθούν ως όμορφες και ευτυχισμένες;
-Γιατί γκρινιάζουμε όλη την ώρα και δεν μπορούμε να ηρεμήσουμε;
Το πιο ρεαλιστικό κριτήριο λέει πως το κριτήριο των πράξεών μας είναι να επαναλάβουμε αυτό που μας είναι γνώριμο. Να συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό πάντα κάναμε. Φοβόμαστε το άγνωστο υπερβολικά.
Δεν ξέρουμε πώς να είμαστε καλά. Δεν το έχουμε μάθει όταν μεγαλώναμε. Δεν είναι μια γνώριμη για εμάς συμπεριφορά, οπότε δυσκολευόμαστε.
Μπορεί λοιπόν, ποτέ κανείς να μη θέλει συνειδητά να είναι δυστυχισμένος αλλά υπάρχουν πολλοί οι οποίοι βαθυθέλουν να μην είναι ευτυχισμένοι.
Έτσι αποκτούμε μια συγκεκριμένη αντιμετώπιση προς τη ζωή. Γινόμαστε πιο κυνικοί. Λέμε ότι οι ευτυχία είναι για τους χαζούς. Για τους πτωχούς τω πνεύματι. Όταν βλέπουμε τους χαρούμενους ανθρώπους θέλουμε να τους βγάλουμε ελαττωματικούς γιατί διαφορετικά θα έπρεπε να παραδεχτούμε τη δική μας έλλειψη.
Κρυβόμαστε πίσω από ρητά όπως αυτό του Χέμινγουέι, ο οποίος είπε πως «η ευτυχία στους έξυπνους ανθρώπους είναι το πιο σπάνιο πράγμα που ξέρω». Έτσι θεωρούμε τους εαυτούς μας έξυπνους. Όχι προβληματικούς. Όσο να πεις καλύτερο. Μας βολεύει.
Κι όμως οι έρευνες έχουν δείξει ακριβώς το αντίθετο[1]. Οι πιο έξυπνοι άνθρωποι (μετρώντας το IQ τους) φαίνεται πως είναι και οι πιο χαρούμενοι. Άλλος ένας μύθος καταρρίπτεται!
Αυτό που έχει σημασία όμως, είναι το κίνητρο για τη δημιουργία του μύθου. Το κίνητρο είναι πως θέλουμε να διατηρήσουμε, όπως προαναφέρθηκε, μια κολακευτική εικόνα για τον εαυτό μας, όχι μια «προβληματική».
Δεν υπάρχει τίποτα το αρνητικό στο να παραδεχτούμε ότι δυσκολευόμαστε να χαρούμε. Αντιθέτως η προσπάθειά μας να αποκρύψουμε την αλήθεια από τον εαυτό μας, μόνο επώδυνα αποτελέσματα ενδέχεται να επιφέρει, καθώς μπορεί να δημιουργήσει πολλές παρεξηγήσεις.
Αν όμως γνωρίζουμε ότι έχουμε χαμηλό ταβάνι ευτυχίας τότε θα ερμηνεύουμε πολύ διαφορετικά μια σειρά καταστάσεων στη ζωή μας.
Θα ξέρουμε ότι έχουμε την τάση να γκρινιάξουμε λίγο παραπάνω, όχι επειδή κάτι είναι άσχημο στην κατάσταση, αλλά γιατί έχουμε ανάγκη να βρούμε το άσχημο προκειμένου να μη χρειαστεί να χαρούμε πολύ.
Θα ξέρουμε ότι μπορεί να περάσαμε ένα όμορφο βράδυ με έναν άνθρωπο και μετά θέλουμε να εξαφανιστούμε, όχι επειδή δεν ήταν αρκετά καλός, αλλά επειδή ήταν τόσο καλός που ξεπεράσαμε τα όρια ευτυχίας μας.
Θα κατανοούμε πως αν αρχίσουν και μας μπαίνουν ιδέες πως ο σύντροφός μας, μπορεί να μη μας αγαπάει και τόσο και μπορεί να μας παρατήσει (ενώ δεν υπάρχει καμία φανερή ένδειξη γι αυτό) μπορεί και να μην αντέχουμε στην ιδέα ότι μας αγαπάει και προσπαθούμε να βρούμε κάτι για να χαλάσουμε την καλή ατμόσφαιρα της σχέσης.
Θα αντιλαμβανόμαστε πως αν αρχίσουμε και μουδιάζουμε μέσα στη σχέση μας την ώρα που όλα έδειχναν ότι πηγαίνουν καλά, αν προκαλούμε ένα καβγά ή αν νιώθουμε εκνευρισμό, τότε ίσως δε σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά με τη σχέση. Ίσως πιάνουμε ταβάνι στο πόσο όμορφα μπορούμε να αισθανθούμε και θέλουμε να γίνει κάτι για να βρεθούμε και πάλι σε χαμηλότερα αλλά και πιο ψυχικά γνώριμα επίπεδα ευτυχίας.
Για να το πούμε λαϊκά (το αγαπημένο μου) πέφτει κόφτης ευτυχίας. Το ευτυχιόμετρό μας χτυπάει κόκκινο και κάνουμε κάτι για το χαλάσουμε.
Αντίστοιχα, σαφώς, θα μπορούμε να ερμηνεύουμε ακριβέστερα και τις συμπεριφορές των άλλων σε ανάλογες περιπτώσεις. Ό,τι ισχύει για εμάς, ισχύει και για τους άλλους.
Συμπέρασμα
Ίσως να μην αντέχεις να είσαι ευτυχισμένος. Δεν ακούγεται λογικό, αλλά είναι ψυχο-λογικό. Η γνώση είναι δύναμη και μας απαλλάσσει από παρερμηνείες, βελτιώνει την επικοινωνία και δυναμώνει τις σχέσεις.
Και οι σχέσεις είναι ο σημαντικότερος παράγοντας ευτυχίας!
Το άρθρο είναι απόσπασμα από το βιβλίο μου: Ψυχο-λογικά Μυστικά που μακάρι να γνώριζα νωρίτερα. Τώρα και σε ebook!
[1] Ali, Afia et al (2013). The relationship between happiness and intelligent quotient: The contribution of socio-economic and clinical factors. Psychological Medicine
Σου φάνηκε ενδιαφέρον το άρθρο που διάβασες; Τότε άφησε το email σου για να λαμβάνεις δωρεάν όλα τα νέα άρθρα!
