Υπάρχει μια ικανότητα την οποία αν δεν αποκτήσεις, θα είναι πολύ απίθανο να απολαύσεις τη ζωή σου. Αν δεν την καταφέρεις, τότε σε περιμένει μια ζωή με άσχημους συμβιβασμούς και απογοητεύσεις. Μια ζωή με εκνευρισμό και θυμό.
Αφορά τον πιο πυρηνικό σου εαυτό. Αφορά όλο σου το είναι. Στην ουσία αυτή η δεξιότητα είναι ΕΣΥ.
Είναι η ικανότητα να αναγνωρίζεις τις επιθυμίες σου. Να ξέρεις τις προτιμήσεις σου. Και όσο και αν φαίνεται περίεργο, είναι μια ικανότητα που πάρα πολλοί άνθρωποι δεν την κατέχουμε.
Είμαστε οι άνθρωποι που συχνά δεν τολμούμε να παραδεχτούμε ούτε στον ίδιο μας τον εαυτό αυτό που θέλουμε. Το βιώνουμε ως αβεβαιότητα. Ανασφάλεια. Δεν ξέρουμε τι θέλουμε.
Θα μας ακούσεις να λέμε: «Μήπως είμαι υπερβολικός που αντέδρασα έτσι;» «Νομίζω το παραέκανα τις προάλλες». «Δεν είμαι σίγουρος αν μου αρέσει αυτό». «Μήπως το παρασκέφτομαι κι εγώ;». «Δεν έχω πρόβλημα. Ας κάνουμε ό,τι θέλεις εσύ».
Η αρχή όλων
Για να αναπτύξει κάποιος μια τέτοια συμπεριφορά θα πρέπει να έχει ζήσει ένα από τα ακόλουθα δυο σενάρια.
ΕΝΑ.
Να έχει μεγαλώσει σε οικογένειες όπου (τουλάχιστον) ένας αυστηρός γονέας επέβαλε τις επιθυμίες του στο παιδί. Το παιδί έμαθε πως η τιμωρία ήταν βαριά αν δεν ακολουθούσε τις προσταγές του γονέα.
Κατά συνέπεια το παιδί εκπαιδεύτηκε να πιστεύει ότι οι επιθυμίες του δεν ήταν σημαντικές. Αν όποτε ζητάς κάτι, αυτό απορρίπτεται και αν συχνά σου επιβάλουν να κάνεις πράγματα που εσύ δε θέλεις, σύντομα μαθαίνεις πως αυτά που ΕΣΥ θέλεις δεν έχουν ιδιαίτερη αξία.
Όταν το παιδί αυτό ενηλικιωθεί, θα έχει εσωτερικεύσει το βίωμα να μην έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Γιατί από μικρό, ο εαυτός του, οι επιθυμίες του δηλαδή, λογοκρίνονταν και τιμωρούνταν. Δεν είχαν αξία.
ΔΥΟ.
Να ήταν το «καλό παιδί».
Ας σκεφτούμε λίγο. Πώς παίρνει κάποιος τον τίτλο του καλού παιδιού; Όταν έχει αναπτύξει την ικανότητα να κατανοεί τι του ζητείται από το περιβάλλον και να συμμορφώνεται σε αυτό. Δηλαδή, είναι ένα παιδί το οποίο έχει τις κεραίες του στραμμένες προς τα έξω και προς το τι θέλουν οι άλλοι. Είναι ευαισθητοποιημένο προς τις απαιτήσεις και τις ανάγκες των άλλων και ξέρει να τις ικανοποιεί. Είναι ένα «καλό παιδί».
Αναγκαστικά, λοιπόν, δεν έχει στραμμένες τις κεραίες προς τα μέσα. Δηλαδή, δεν ξέρει τι θέλει το ίδιο. Όλα έχουν συνέπειες σε αυτή τη ζωή.
Μέσα από ένα εντελώς διαφορετικό δρόμο από το πρώτο σενάριο, καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα. Ότι οι επιθυμίες του δεν έχουν σημασία, διότι προκειμένου να πάρει την αγάπη των άλλων, πρέπει να ικανοποιεί τις δικές τους.
Μήπως φταίω;
Αναγκαστικά όταν κάποιος το αδικεί, θα σκέφτεται: «Μήπως έχει δίκιο αυτός και όχι εγώ;» «Μήπως φταίω εγώ;» Γιατί από μικρό έχει μάθει να φταίει ή έχει μάθει να έχει τους άλλους ικανοποιημένους. Αναλαμβάνει την ευθύνη εκεί που δεν του αντιστοιχεί, γιατί στην οικογένειά του έφταιγε σχεδόν για τα πάντα ή θεωρούσε πως τα πάντα ήταν δική του ευθύνη.
Και όταν μεγαλώνουμε, συνεχίζουμε τις ίδιες συμπεριφορές, γιατί ο κανόνας που διέπει τις ανθρώπινες συμπεριφορές είναι ότι μας έλκει το γνώριμο, όχι το ευχάριστο, όπως εξηγώ λεπτομερώς στο δεύτερο βιβλίο μου.
Όταν του λένε να επιλέξει κάτι, θα κοντοστέκεται και δε θα ξέρει εύκολα τι να πει. Δεν έχει συνηθίσει να επιλέγει. Δεν έχει μάθει να επιλέγει. Έχει μάθει να ακολουθεί. Κι αν κάνει λάθος;
Ο φόβος να μην κάνει λάθος, το ακολουθεί παντού. «Μήπως δεν είμαι αρκετά καλός;» «Μήπως θα με αφήσει ο σύντροφός μου;» «Μήπως δε θα τα πάω καλά στη δουλειά;»
Το «σωστό» και το «πρέπον»
Κι όμως μέσα του, οι επιθυμίες του θα αναδύονται αποσπασματικά. Σε στιγμές χαράς. Σε καταστάσεις ηρεμίας. Αλλά συχνά, δε θα τολμάει να τις αναγνωρίζει. Το τι είναι «σωστό» είναι τόσο σημαντικό για εκείνο, που αν αυτό που τυχαίνει να του αρέσει είναι αντίθετο με το «πρέπον» θα απορρίπτει τις δικές του επιθυμίες χωρίς δεύτερη σκέψη. Όταν η επιθυμία του συγκρούεται με την επιθυμία των γύρω του, θα τείνει να την απορρίπτει.
«Ήταν απλά μια χαζομάρα αυτό που σκέφτηκα» θα λέει στον εαυτό του.
Ενοχές
Συνήθως δε θα αντιδράσει όταν κάποιος το κακομεταχειρίζεται. Αν τύχει και βρει το κουράγιο και το κάνει, θα νιώσει τύψεις σχεδόν στο επόμενο δευτερόλεπτο και θα θέλει να ζητήσει συγνώμη. Ακόμα και αν το πραγματικό θύμα είναι το ίδιο.
Πώς τόλμησε και έφερε αντίρρηση; Πώς τόλμησε και αντέδρασε; Η ενοχή συχνά είναι το δεύτερο δέρμα του.
Δε θα γνωρίζει ότι οι ενοχές είναι κρυμμένος θυμός προς κάποιον τρίτο, προς τον οποίο νιώθουμε πως απαγορεύεται να τον εκφράσουμε, οπότε τον γυρίζουμε στον εαυτό μας.
Η λύση
Η λύση είναι απλή αλλά όχι εύκολη. Όπως έχω ξαναγράψει, το παιδί έχει τον τέλειο εγκέφαλο για να αντιμετωπίσει τις συνθήκες του οικογενειακού του περιβάλλοντος. Ήταν πολύ χρήσιμο για το παιδί όταν ήταν μικρό είτε να φοβάται να πει αυτό που θέλει, είτε να προσαρμόζεται στα θέλω των άλλων. Ήταν μια εξαιρετική τακτική επιβίωσης να μην είναι σε επαφή με αυτό που θέλει.
Διότι, όταν το ανίσχυρο παιδί συγκρούεται με τον πανίσχυρο γονέα, ο γονέας πρέπει πάντα κερδίζει, στο μυαλό του παιδιού. Ο γονέας πρέπει να έχει πάντα δίκιο. Γιατί δικαιολογώντας εσωτερικά τον γονέα, εξακολουθεί να τον εξιδανικεύει μέσα του. Συνεπώς, εξακολουθεί να είναι υπάκουο και έτσι να κερδίζει την πολυπόθητη φροντίδα του γονέα. Και τελικά την επιβίωσή του.
Ο γονέας του μαθαίνει τον κόσμο. Ο γονέας του μαθαίνει τον εαυτό του. Τα πράγματα είναι όπως ο γονέας τα παρουσιάζει. Όλοι μεγαλώνουμε έτσι.
Το μόνο που έχει να κάνει ο ενήλικας που προήλθε από τέτοιο περιβάλλον, είναι να συνειδητοποιήσει ότι…είναι ενήλικας.
Στον κόσμο των ενηλίκων μπορείς να διεκδικήσεις αυτό που θέλεις και δε θα μπεις τιμωρία. Οι επιθυμίες σου δεν είναι πηγή απόρριψης. Έχεις δικαίωμα να θέλεις πράγματα. Ο έξω κόσμος δε θα σου φερθεί όπως κάποτε ο γονέας. Στον έξω κόσμο είσαι πολύ πιο ασφαλής από τους κινδύνους που διέτρεχες όταν ήσουν στο οικογενειακό σου περιβάλλον.
Στον έξω κόσμο μπορείς να θελήσεις κάτι διαφορετικό από τους άλλους και οι άλλοι θα εξακολουθήσουν να είναι εκεί και να σε αγαπάνε. Στον έξω κόσμο μπορεί να συντονίσεις τις κεραίες σου με τον μέσα κόσμο σου…
Δεν είναι απλό
Αυτό δεν είναι τόσο απλό, όσο ακούγεται, καθώς μέχρι να το συνειδητοποιήσει, ο ενήλικας θα φέρεται σαν φοβισμένο παιδί.
Είτε είναι 20, 30, 40, 50, 70 ετών. Θα έχει δομήσει τον κόσμο του, έτσι ώστε να φοβάται και να προσαρμόζεται. Να του λένε οι άλλοι τι να κάνει. Θα έχει φτιάξει σχέσεις όπου δε θα διεκδικεί και θα νιώθει ενοχικά, αν κάτι πάει στραβά.
Η συνειδητοποίηση ότι είναι ενήλικας θα ταράξει την κοσμοθεωρία του και κάθε αλλαγή τη φοβόμαστε. Ακόμα και αν είναι προς το καλύτερο.
Επίσης, έχει και μια γλύκα να παραμένεις παιδί. Οι άλλοι αναλαμβάνουν τη δική σου ευθύνη. Οι ενήλικες έχουν ευθύνες και υποχρεώσεις και αυτό δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστο. Αν πιστεύεις ότι φταις για όλα, καλύτερα κάποιος άλλος να αποφασίζει για σένα…
Όμως, το τίμημα που πληρώνει για τη μη-ανάληψη της προσωπικής του ευθύνης είναι τεράστιο. Είναι η απώλεια της ταυτότητάς του.
Αξίζει
Είναι πιθανό να χρειαστεί βοήθεια από κάποιον ειδικό για να πλοηγήσει με ασφάλεια, κατά τη διάρκεια της πολύ απαραίτητης, αλλά ταυτόχρονα επώδυνης μετάβασης-απελευθέρωσης. Κρύβει μεγάλο πόνο να συνειδητοποιείς τον πόνο που έχεις υποστεί σαν παιδί και πολλοί το απωθούν.
Όμως αξίζει τόσο πολύ να τολμήσει να αποκτήσει την ικανότητα αναγνώρισης των επιθυμιών του. Είναι το ένα πράγμα, για το οποίο αξίζει κάθε πόνος.
Ας κάνει μια ερώτηση στον εαυτό του:
«Τι ζωή με περιμένει, αν δεν έχω δικαίωμα να μου αρέσουν πράγματα;»
Στο Retreat που θα κάνουμε με τη σύζυγό μου 22-25 Μαρτίου στο Evia Silence θα επιστρέψουμε στα βασικά και θα δούμε πώς μπορείς να έρθεις και πάλι σε επαφή με ό,τι είναι σημαντικό για εσένα.
Έχεις κάθε δικαίωμα στην επιθυμία σου. Γιατί είσαι ενήλικας, πια. Όσο χρονών και να είσαι ποτέ δεν είναι αργά για την ενηλικίωσή σου!
Σου φάνηκε ενδιαφέρον το άρθρο που διάβασες; Τότε άφησε το email σου για να λαμβάνεις δωρεάν όλα τα νέα άρθρα!
Πολυ ωραιο θέμα και πολύ ωραία και απλα δοσμενο! Σ ευχαριστώ Δημήτρη
Εξαιρετικό και πολύ καιριο το θέμα σου Δημήτρη !Σ ευχαριστούμε
Από τον τίτλο του θέματος περίμενα να διαβάζω για αυτοπειθαρχία, αλλά έτσι όπως το ανέπτυξες το θέμα σκέφτηκα ότι και το γνώθι σαυτόν είναι εξίσου σημαντική ικανότητα. Δυσκολεύομαι όμως να συγκρίνω τη σημαντικότητα αυτών των ικανοτήτων…
Κατανοώ το δίλημμα! Για μένα το να γνωριζεις τον εαυτό σου είναι ο,τι πιο σημαντικό. Οτιδήποτε άλλο επέτειο. Γιατί αν εχεις αυτοπειθαρχία βοηθάει να γνωρίζεις για ποιο λόγο θελεις να την έχεις ή για ποιο λόγο δυσκολεύεσαι να την έχεις. Όσο κατανοείς τον εαυτό σου, τόσο όλα τα αλλά γι ο ται ευκολότερα νομιζω
Εξαιρετικό!!
Όπως όλα άλλωστε.
Σε ευχαριστούμε που μέσα από εσένα βλέπουμε εμάς!
τα περισσοτερα αρθρα σου μιλανε στη καρδια μου. Καλη συνεχεια!
Υπρεροχο!,! Με αγγιζε τοσο πολυ ειμαι σε αυτη ακριβώς την κατηγορία..με τη διαφορα οτι αναλαμβανω την ευθύνη που μου αναλογει!!
Σίγουρα πολύ ενδιαφέρον. Ίσως θα μπορούσατε να μου συστήσετε κάποια βιβλία για το θέμα?? Ευχαριστώ.
Ειχα πολυ καιρο να κλαψω, καθ’οτι ειμαι και ”δυνατη”.. αλλα αυτο το αρθρο σας, ηταν σαν να εξεραγη μια βομβα στο κεφαλι μου.. ”στον εξω κοσμο εισαι πιο ασφαλης..” Ευτυχως εχω ακομα καιρο μπροστα μου να αρχισω να διεκδικω, καθως ειμαι μολις 62 και αθεραπευτα αισιοδοξη.. Σ’ευχαριστω Δημητρη. Πολυ.!!!
Μόλις ανακάλυψα το blog σου και είμαι πολύ χαρούμενη γι αυτό! Χωρίς τη βοηθεία ειδικού πως μπορεις μόνος σου να ανακαλύψεις τον εαυτο σου;
Δημήτρη, αυτό το άρθρο, αντικατοπτριζει, την δική μου περίπτωση εν μέρει. Ταλαιπωρία να κουβαλάω την εικόνα του καλού παιδιού, πού έπαθα κατάθλιψη, κρίσεις πανικού και γενικευμένη αγχώδης διαταραχή. Μία οικογένεια και μία κοινωνία, στις οποίες η γνώμη των άλλων είχε περισσότερο σημασία. Ώς μεσήλικας τα βρήκα μπροστά μου και έφτασα σε αδιέξοδο. Όλοι εκείνοι οι άλλοι, απών και τώρα που έχω αλλάξει με 5 χρόνια ψυχοθεραπεία, δεν τους μπορώ, ούτε δίπλα μου και αηδιαζω. Κρινομουν και για το γεγονός πως πήγαινα για ψυχοθεραπεία και έδινα τσάμπα τα λεφτά μου στον ψυχολόγο. Όλα στο μυαλό είναι μου έλεγαν και τώρα που διεκδικώ σχέσεις ουσίας, δεν χωράνε ούτε μισό λεπτό στην ζωή μου, έτσι απλά.
Έχω μάθει με την μοναχικοτητα μου και πολύ επιλεκτικά με ωραίους εσωτερικά ανθρώπους. Αυτό το άρθρο, πιστεύω πως αφορά αρκετό κόσμο πού εμποτιστηκε με τα κατάλοιπα της αρρωστημενης κοινωνίας και γονιών που δεν ξέφυγαν, από την γνώμη του κόσμου.
Είναι χαρακτηριστικό της ελληνικής οικογένειας με τα όσα βλέπω και ακούω. Ίσως σε μικρότερο βαθμό ευτυχώς και χαίρομαι ιδιαίτερα γονείς οι οποίοι επενδύουν στην προσωπική ανάπτυξη του παιδιού ουσιαστικά. Είναι πάντως ένα καίριο θέμα και επίκαιρο, εφόσον κρινόμαστε για το καθετί. Το θέμα, είναι να αποτινάξει ο καθένας, αυτή την σκέψη και να κοιτάξει την ζωή του και τους ανθρώπους με τους οποίους προχωράει και εξελίσσεται. Δεν είναι εύκολο όμως είναι λυτρωτικό και με την καθοδήγηση ενός ειδικού, εφόσον κρίνεται απαραίτητο. Την καλημέρα μου σε όλους εκείνους που, ψάχνουν την ευτυχία μέσα τους και που φροντίζουν το μέσα τους.
Αντρέα ευχαριστώ πάρα πολύ για το μοίρασμα! Συμφωνώ με όσα λε και μπράβο σου που άφησες τη φυλακή σου και γνώρισες καλύτερα τον εαυτό σου και τώρα τον προσέχεις!
Εγώ ως παιδί είχα όλα αυτά τα καλά!!! Άντε τώρα να τα μαζέψεις!!!
Καλημέρα Δημήτρη ,είμαι αυτιστικός και Δεπυ οπότε καταλαβαίνεις πόσο τραυματικό είναι να είμαι τόσο διαφορετικός.Διαγνωσμένος στα 21 μου και τώρα είμαι 23 οπότε καταλαβαίνεις.Την μάσκα του καλού παιδιού την έχω από πολύ μικρός καθώς και το να αρνούνται τις επιθυμίες μου.Επίσης έχω ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, μετατραυματικό στρες και κατάθλιψη.Κάνω ψυχοθεραπεία εδώ και 2 χρόνια σχεδόν.Επαναστατώ κάποιες φορές γιατί δεν αντέχω να είμαι συνέχεια καλό παιδί και να μην ξέρω τι θέλω είναι πολύ αγχωτικό.Οταν λέω όχι ή σταματάω να είμαι γλυκούλης δεν φαντάζεσαι πόσο χαίρομαι.Οση ψυχοθεραπεία κι αν κάνω μου είναι πολύ δύσκολο να λέω όχι και να μην νιώθω ενοχές σε φάση το έχω αποδεχτεί ότι απλα έτσι είμαι.Αλλά τώρα που διάβασα το άρθρο σου θα προσπαθήσω ακόμη περισσότερο με την ψυχολόγο μου να λέω όχι και να είμαι ανεξάρτητος
Καλημέρα Δημήτρη , παρόλο που κάνω ψυχοθεραπεία σχεδόν 2 χρόνια δυσκολεύομαι να λέω όχι και να μην είμαι καλό παιδί