Μήπως νιώθεις πως δε σε καταλαβαίνει κανείς;

Σου έχει τύχει ποτέ να θέλεις πολύ να μιλήσεις σε κάποιον αλλά να πιστεύεις ότι δε θα σε καταλάβει; Θα σκεφτείς: «Τι νόημα έχει να του το πω;» Και θα το κρατήσεις για σένα;

Τι ακριβώς συμβαίνει εκεί;

Μας έλκει το γνώριμο, όχι το ευχάριστο

Για ποιο λόγο κάποιος μπορεί να αντιδράσει με αυτόν τον τρόπο και να μην επικοινωνήσει αυτό που τον απασχολεί και τον χαλάει; Η απάντηση είναι πάντα η ίδια. Όταν θέλουμε να εξηγήσουμε για ποιον λόγο κάποιος συμπεριφέρεται με έναν τρόπο, χρειάζεται να αναρωτηθούμε πώς αυτός ο τρόπος συμπεριφοράς του είναι γνώριμος. Όπως έχω αναφέρει πολλές φορές το θεμελιώδες αξίωμα των ανθρώπινων συμπεριφορών είναι ότι μας έλκει το γνώριμο, όχι το ευχάριστο.

Με άλλα λόγια, πρέπει να αναρωτηθούμε πώς έμαθε αυτός ο άνθρωπος να μη μιλάει και να μην εκφράζεται. Οι απαντήσεις ΠΑΝΤΑ πηγάζουν από την παιδική του ηλικία.

Πώς μαθαίνουν οι άνθρωποι να μη μιλάνε;

Όσοι δε μιλάνε σε μια σχέση (είτε συντροφική, είτε φιλική, είτε επαγγελματική) είναι άνθρωποι που από μικροί έμαθαν μέσα από την εμπειρία τους πως δεν είχε νόημα να μιλήσουν γιατί δε θα ακουστούν.

Είχαν τουλάχιστον έναν γονέα ο οποίος θα ήταν αυστηρός. Έναν γονέα που πάντα θα ήξερε καλύτερα και θα αποστόμωνε το παιδί. Μέσα στο σπίτι δε θα υπήρχε χώρος για τις ανάγκες του παιδιού. Η απάντηση στο «Γιατί μαμά αυτό να είναι έτσι;» ήταν «Επειδή το λέω εγώ». Είχαν ένα γονέα ο οποίος τους έκρινε και τους μάλωνε.

Όταν γινόταν μια φασαρία στο σχολείο ή κάπου αλλού, ο γονέας θα έκανε παράπονο στο παιδί και θα το μάλωνε, χωρίς να ακούσει τη δική του πλευρά της ιστορίας.

Ή μπορεί να μεγάλωνε σε ένα σπίτι όπου θα έπρεπε να είναι το καλό παιδί. Δηλαδή, να ζούσε σε ένα περιβάλλον όπου θα ένιωθε πως έπρεπε να τηρεί συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να είναι αποδεκτό. Έπρεπε να είναι ευχάριστο, χαμογελαστό και ευγενικό. Να μη δείχνει το θυμό του, να μην είναι ανυπάκουο και να καθαρίζει το δωμάτιό του ακόμα και αν μέσα του ένιωθε πολύ διαφορετικά… Δεν ακούγονταν οι ανάγκες του.

Ίσως πάλι ο γονέας του να ήταν πολύ αγχώδης ή πολύ απασχολημένος με ένα άλλο αδερφάκι, το οποίο παρουσίαζε προβλήματα. Έτσι το παιδί μάθαινε πως δεν πρέπει να φορτώνει τον γονέα και με τα δικά του θέματα, για να μην τον στεναχωρεί κι άλλο. Δεν εκφραζόταν για να μην δημιουργήσει πρόβλημα. Γινόταν δηλαδή γονέας του γονιού του.

Σε κάθε περίπτωση το παιδί ένιωθε πως δεν υπήρχε ο χώρος για να ακουστεί.

Οι συνέπειες

Αν μπούμε στη θέση ενός μικρού παιδιού που μεγαλώνει σε μια τέτοια οικογένεια, μπορούμε να φανταστούμε πώς μπορεί να νιώθει και τι μπορεί να λέει στον εαυτό του.

1. Δεν έχει νόημα να μιλήσω γιατί δε θα με καταλάβουν. Θα το κρατήσω για μένα.
2. Ίσως να μην έχω δίκιο που νιώθω έτσι, αφού η μαμά διαφωνεί και φωνάζει.
3. Είναι ενοχλητικό για τους άλλους να λέω αυτό που σκέφτομαι.
4. Νιώθω πολύ μόνος γιατί οι άλλοι δε με καταλαβαίνουν.

Σας φαίνονται οικείες αυτές οι σκέψεις;

Ακριβώς έτσι σκέφτονται και οι ενήλικες που δεν ακούστηκαν σαν παιδιά.

1. Δε μιλάνε γιατί δεν τους είναι γνώριμο να μιλάνε, αλλά το εκλογικεύουν λέγοντας ότι δε θα τους καταλάβει ο άλλος. Στην ουσία νιώθουν όπως ο 7χρονος εαυτός τους, αλλά δεν το καταλαβαίνουν. Το «δεν θα με καταλάβει» είναι το άλλοθι που κατασκευάζει ο εγκέφαλός τους για να δικαιολογήσει την παιδική εσωτερική τους συστολή.
2. Αμφισβητούν τη γνώμη τους ή το συναίσθημά τους και δεν ξέρουν αν έχουν δίκιο που αισθάνονται έτσι. (Μήπως γκρινιάζω; Μήπως είμαι τρελός που νιώθω έτσι;)
3. Φοβούνται μήπως ενοχλήσουν τον άλλον μιλώντας. Μήπως ο άλλος τους εγκαταλείψει και σιωπούν.
4. Νιώθουν πολύ μόνοι, φοβισμένοι και ότι κανείς δεν τους καταλαβαίνει. Απογοητεύονται συχνά από τους ανθρώπους.

Πώς αντιδρούν;

Πώς συμπεριφέρονται στην πράξη;

Όταν μια κατάσταση τους χαλάει, στο μυαλό τους έχουν μόνο τρεις (συν μια) επιλογές. 

1. Να μην πουν τίποτα και να κάνουν υπομονή μέχρι να καταλάβει ο άλλος (ο οποίος φυσικά δεν ξέρει τι συμβαίνει και δε θα καταλάβει ποτέ). Το μαθηματικό αποτέλεσμα είναι να μαζεύουν και να μαζεύουν και κάποια στιγμή να σκάσουν και να κάνουν ένα άσχημο ξέσπασμα, το οποίο μπορεί να διαλύσει τη σχέση.
2. Να φωνάξουν, να διαμαρτυρηθούν με ένταση για αυτό που συμβαίνει. Να κάνουν ένα χαμό. Γίνονται νευρικοί άνθρωποι, ή όπως λένε στη Θεσσαλονίκη «θυμωσιάρηδες». Το αποτέλεσμα είναι και πάλι ο άλλος να μην πάρει αυτό που λένε στα σοβαρά, αλλά να θεωρήσει ότι έχουν τα νευράκια τους και θα τους περάσει. “Μα, γιατί γκρινιάζουν και κάνουν σαν παιδιά;” Το μήνυμα της ενόχλησης χάνεται στον τρόπο με τον οποίο εκφράζεται η ενόχληση. Γίνονται οι ευέξαπτοι και οι γκρινιάρηδες. Χάνουν το δίκιο τους.
3. Μπορεί επίσης να υπερβάλουν στο πώς θα εκφράσουν την ενόχλησή σου παρουσιάζοντάς την ως πιο μεγάλη από αυτή που πραγματικά είναι. Πχ θα χρησιμοποιήσουν εκφράσεις όπως “Ποτέ δεν κάνεις αυτό” ή “Πάντα εγώ πρέπει να τα κάνω όλα” ή κάτι παρόμοιο, διότι νιώθουν ότι μόνο αν έχουν ένα τεράστιο παράπονο ο άλλος θα τους ακούσει. Το κανονικό τους παράπονο θεωρούν πως δεν αξίζει να ακουστεί. Και πάλι το μήνυμα της ενόχλησης χάνεται στον τρόπο που το εκφράζουν, καθώς ο άλλος νιώθει πως του γίνεται μια υπερβολική επίθεση, που δεν αντιστοιχεί σε ό,τι συνέβη. (Αυτή είναι η συν μια επιλογή επειδή είναι παρόμοιας φύσης με την προηγούμενη…)
4. Να απομακρυνθούν σιωπηλά από τη σχέση. Να κρυφτούν και να εξαφανιστούν. Όπως ένα παιδί κρύβεται στο δωμάτιό του όταν το μαλώνουν. Αφού ο άλλος δεν τους καταλαβαίνει, τότε τι νόημα έχει να μένουν; Αυτοί έδωσαν την ευκαιρία που μπορούσαν. Αν ο άλλος δεν μπορεί να το εκτιμήσει, αυτοί δεν μπορούν να κάνουν τίποτα.

Ο άλλος δρόμος

Αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται πολλή συμπόνοια από τους άλλους αλλά κυρίως από τον εαυτό τους. Νιώθουν πολύ μόνοι. Ο κόσμος είναι ένα απειλητικό μέρος γι αυτούς, γιατί και το οικογενειακό τους περιβάλλον ήταν απειλητικό για τον εσωτερικό τους κόσμο. Δεν έχουν περάσει εύκολα.

Είναι απόλυτα κατανοητό πως αν δεν έχεις μάθει να ακούγεσαι, τότε κάθε διαφωνία μπορεί να σε κάνει είτε να αντιδράς με θυμό και ένταση (ή με “γκρίνια”) είτε να κλείνεσαι στο καβούκι σου. Για σένα δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Γιατί ο παιδικός σου εαυτός δεν είχε άλλη επιλογή.

Κι όμως τώρα υπάρχει και τρίτη επιλογή!

Να μιλήσουν και να εκφράσουν με ήρεμο και σταθερό την ενόχλησή τους. Να μιλήσουν με ενήλικο και σοβαρό τρόπο και να επικοινωνήσουν το πώς νιώθουν.

Δεν είναι καθόλου εύκολο

Δεν είναι καθόλου εύκολο γι αυτούς τους ανθρώπους να εκφραστούν. Μέσα τους βράζουν και θέλουν να φωνάξουν γιατί έχουν μάθει πως δε θα ακουστούν, οπότε μόνο με φωνές θα τους ακούσει ο άλλος. Ή θέλουν να αποφύγουν κάθε άβολη συζήτηση, γιατί έχουν μάθει πως δε θα οδηγήσει πουθενά. Δυσκολεύονται πολύ.

Θα χρειαστεί να νιώσουν πως έχουν το δικαίωμα να εκφραστούν. Καλούνται να κάνουν την υπέρβαση. Να μην δώσουν σημασία στα γνώριμα, αλλά ΠΑΙΔΙΚΑ συναισθήματα, που τους σταματούν και να φερθούν με έναν άγνωστο, αλλά ΕΝΗΛΙΚΟ, τρόπο ώστε να σχετιστούν. Να κατανοήσουν πως υπάρχει φόβος μέσα τους, αλλά όχι κίνδυνος έξω τους στο να μιλήσουν.

Ο αντίπαλός τους είναι το παιδικό τους συναίσθημα. Όχι η ενήλικη πραγματικότητά τους.

Η συνειδητοποίηση που έχουν να κάνουν είναι διπλή.

1. Τους σταματούν όσα έμαθαν, όσα ισχύαν στην οικογένειά τους. Αλλά δεν ζουν πλέον στην οικογένειά τους. Ο υπόλοιπος κόσμος δε συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο.
2. Όταν ήταν παιδιά η απόρριψη από τον γονέα ήταν καταστροφική για τον ψυχισμό τους. Αλλά δεν είναι πλέον παιδιά. Είναι προνόμιο των ενηλίκων να μπορούν να αντέχουν και να διαχειρίζονται τις δύσκολες καταστάσεις.

Δεν κινδυνεύουν όσο και αν το συναίσθημά τους διαβεβαιώνει για το αντίθετο. Υπάρχει εξήγηση για ό,τι νιώθουν. Και δεν έχει να κάνει με το εδώ και τώρα. Κάποτε δεν ήταν ασφαλείς. Τώρα όμως είναι πολύ παραπάνω από όσο νομίζουν.

Οι 5 συνειδητοποιήσεις αν μιλήσεις

Όποτε μιλάω με ανθρώπους οι οποίοι τελικά τολμούν και κάνουν το επόμενο βήμα και μιλούν με τον ήρεμο και σταθερό ενήλικο τρόπο, συνειδητοποιούν πως:

1. ‘Ενιωσαν τεράστια ανακούφιση που μίλησαν. Αισθάνθηκαν πολύ καλύτερα. Απελευθερώθηκαν.
2. Δεν έγινε ο χαμός που πίστευαν ότι θα γίνει αν εκφραζόντουσαν.
3. Ο άλλος συνήθως το παίρνει πολύ καλύτερα από ό,τι πίστευαν.
4. Η σχέση τους με τον άλλον άνθρωπο έγινε καλύτερη, όχι χειρότερη αφού επικοινώνησαν.
5. Τους είναι ευκολότερο να το κάνουν σε μια επόμενη περίσταση.

Ο λόγος που δε μας καταλαβαίνουν οι άλλοι είναι επειδή εμείς δεν εκφράζουμε αυτό που νιώθουμε με τρόπο που να γίνεται κατανοητός. Γι αυτό απογοητευόμαστε και σκεφτόμαστε “Τι νόημα έχει;” Γιατί τα παιδικά μας τραύματα μας σταματάνε.

Το να αντέξουμε τη δυσφορία του να εκφραστούμε και να φανούμε ευάλωτοι, είναι το σημαντικότερο βήμα για να μην νιώθουμε πια μόνοι, όπως αναλύω στο Κεφάλαιο 18 του νέου μου βιβλίου.

Συμπέρασμα

Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πολύ δύσκολες. Αναγκαστικά θα υπάρχουν τριβές και προβλήματα. Όσο πιο κοντινή η σχέση τόσο πιο πολλά τα προβλήματα. Είναι φυσιολογικό. Αυτό το οποίο κρατάει μια σχέση υγιή δεν είναι η έλλειψη προβλημάτων (αυτό είναι ανέφικτο) αλλά ο τρόπος διαχείρισής τους.

Όλοι έχουμε αποσκευές από τους γονείς μας που μας ταλαιπωρούν. Δεν φταίνε κι εκείνοι. Είχαν κι αυτοί τις δικές τους αποσκευές από τους δικούς τους γονείς. Κανείς δε φταίει. Είναι δύσκολο να είσαι άνθρωπος.

Ας δείξουμε συμπόνοια στον εαυτό μας και ας του επιτρέψουμε να εκφραστεί με ενήλικο, ήρεμο και σταθερό τρόπο. Μας αξίζει να επουλώσουμε τα παιδικά τραύματα που μας κρατούσαν στη μοναξιά μας τόσα χρόνια. Η επικοινωνία είναι η σχέση.

Ο παιδικός φοβισμένος εαυτός μας θα αντισταθεί. Ας σκύψουμε επάνω του με κατανόηση και συμπόνοια και ας του πούμε μια γλυκιά κουβέντα:

«Ξέρω ότι φοβάσαι. Είμαι εγώ για σένα τώρα εδώ να σε φροντίσω. Μίλησε και πες τι νιώθεις. Σου αξίζει να ακουστείς. Δε θα σε αφήσω ποτέ ξανά μόνο».

Αφήνεις email, σου έρχονται όλα τα νέα άρθρα. Απλά πράγματα!

First Name Email Address ΔΩΡΕΑΝ ΕΓΓΡΑΦΗ