Τις προάλλες περπατούσα στο δρόμο και είδα έναν νεαρό (αυτό μάλλον σημαίνει ότι μεγάλωσα…) που φορούσε ένα μπλουζάκι με ένα μήνυμα που με στεναχώρησε πολύ.
Είναι ένα μήνυμα το οποίο δυστυχώς περιγράφει την επικρατούσα τάση στην εποχή μας, ιδιαίτερα στους νέους, αλλά όχι μόνο.
Το μπλουζάκι ήταν αυτό…
Πάντα να διαφέρεις
Το μήνυμα αυτό, δίνει το στίγμα των καιρών μας. Σε μια πρόσφατη διαφήμιση μιας σειράς ρούχων της H&M, μιας μάρκας χαμηλού κόστους, που απευθύνεται στην πλειοψηφία των νέων (και όχι μόνο) το βίντεο κλιπ προβάλει νέους, οι οποίοι διαφέρουν πολύ στην εμφάνιση από τον μέσο νέο που εγώ έχω μάθει να αναγνωρίζω στο δρόμο.
Το μήνυμα είναι να δείχνεις τη διαφορετικότητά σου και να εκφράζεις αυτό το πολύ ιδιαίτερο που ΕΣΥ είσαι.
Το ζητούμενο πλέον είναι να έχουμε πολλές επιλογές για να βρούμε αυτή που ταιριάζει στη δική μας πολύ ιδιαίτερη περίπτωση.
Παλιά πηγαίναμε και αγοράζαμε ένα τζην, το οποίο αν είχαμε λεφτά ήταν το Levis 501, (εγώ δεν είχα λεφτά θυμάμαι…) και τώρα αν πας σε ένα μαγαζί, χρειάζεσαι να σπουδάσεις τα διαφορετικά στυλ (εγώ τουλάχιστον).
Τι καφέ πίνεις;
Και δεν είναι μόνο η βιομηχανία της μόδας. Θυμάμαι όταν ζούσα στο Λονδίνο, αρχικά πηγαίναμε να πάρουμε καφέ και λέγαμε αν θα μπορούσαμε να έχουμε έναν καφέ. Μετά ήρθαν τα Starbucks και αρχίσαμε να παραγγέλνουμε έναν Tall-skinny-caramel-flat white (δηλαδή, έναν μικρό καφέ με γάλα ελαφρύ, με καραμέλα και μια δόση εσπρέσο και βραστό γάλα το υπόλοιπο).
Δηλαδή, αρχίσαμε να εκφράζουμε τη διαφορετικότητά μας.
Ο Maslow
Η έμφαση στην προσωπική έκφραση ξεκίνησε με το κίνημα της Ανθρωπιστικής Ψυχολογίας με τον Carl Rogers και τον Abraham Maslow, όπου ο Rogers υποστήριζε ότι για να εκπληρώσουμε το δυναμικό μας πρέπει να δούμε τον εαυτό μας με άνευ όρων αποδοχή και ο Maslow ανέδειξε στην γνωστή πυραμίδα του, την αυτοπραγμάτωση ως την ύψιστη ανάγκη του ατόμου. Δηλαδή, είσαι και γαμώ τα άτομα και πρέπει να αναδείξεις το δικό σου ιδιαίτερο δυναμικό.
Βέβαια, ο ίδιος ο Maslow παραδέχτηκε ότι ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να πετύχεις κάτι τέτοιο, αλλά αυτό κάπου χάθηκε στα ψιλά γράμματα.
Η ανάγκη για έκφραση της διαφορετικότητάς μας είχε γεννηθεί!
Πριν και μετά
Πριν από το Maslow η τάση ήταν να ενθαρρύνεται η ομοιογένεια των ανθρώπων. Όλοι είχαν λίγο πολύ το ίδιο στυλ και κούρεμα.
Η Ford κατασκεύαζε ενός είδους αυτοκίνητο για όλους. Η κάθε Αμερικάνικη οικογένεια έμοιαζε πολύ με την επόμενη.
Όταν ήρθε ο Maslow και άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού, αρχικά οι βιομηχανίες αντιστάθηκαν. «Τι θα κάνουμε τώρα που ο καθένας θέλει να εκφράσει το δυναμικό του; Εμείς ξέραμε να φτιάχνουμε ένα πράγμα μόνο». Την απάντηση τη γνωρίζουμε όλοι. Το να εκφράζεις το δυναμικό σου ίσως να ήταν το μεγαλύτερο δώρο στην εμπορική ανάπτυξη (όχι ότι το κίνητρο ήταν αυτό, σαφώς!), καθώς άρχισαν να παράγουν όλο και πιο διαφορετικά προϊόντα. Η κατανάλωση αυξήθηκε κατακόρυφα, καθώς η μανία να εκφράσεις τη διαφορετικότητά σου έπρεπε να εκτονωθεί.
Πρέπει να πάρεις τη σαγιονάρα που ταιριάζει σε ΕΣΕΝΑ!
Πώς σε λένε;
Σε μια τεράστια μελέτη[1] ερευνητές έψαξαν τα αρχεία ονομάτων για περισσότερα από 325 εκατομμύρια παιδιά που γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1880 και το 2007. Είδαν ότι οι γονείς είχαν αρχικά την τάση να δίνουν πολύ κλασικά ονόματα στα παιδιά τους. Το πιο κοινό όνομα ήταν Γιάννης (John) για τα αγόρια και Μαρία (Mary) για τα κορίτσια. Αυτή ήταν η επικρατούσα τάση μέχρι το 1930 και συνεχίστηκε και μετά.
Μετά το 1980 όμως τα πράγματα άλλαξαν. Κάθε χρόνο όλο και λιγότεροι γονείς έδιναν τα κλασικά ονόματα στα παιδιά τους. Το 1880 σχεδόν 40% των αγοριών και 25% των κοριτσιών είχαν ένα από τα 10 πιο δημοφιλή ονόματα, αλλά το 2010 τα ποσοστά έγινα 10% και 8% αντίστοιχα. Τώρα πια οι γονείς επιλέγουν ονόματα όπως: Αλκυόνη, Δανάη, Ρωμανός, Έρωτας (ναι είναι όνομα το έχω ακούσει!).
Το συμπέρασμα των ερευνητών ήταν ότι οι γονείς έδιναν κοινά ονόματα στα παιδιά τους, έτσι ώστε να ταιριάζουν με το σύνολο. Μετά οι γονείς άρχισαν να δίνουν ονόματα ώστε τα παιδιά τους να ξεχωρίζουν από το σύνολο. Για να είναι μοναδικοί.
Είσαι μοναδικός. Τα νευρά μου!
Αυτή είναι και η τάση στους χώρους της αυτοβελτίωσης σήμερα, όπου οι Coaches και οι γκουρού ανεύθυνα χρησιμοποιούν συνθήματα όπως: «Είσαι μοναδικός», «Είσαι ξεχωριστός», «Η δύναμή σου είναι η ιδιαιτερότητά σου» «Δεν υπάρχει κανένας άλλος στον κόσμο σαν κι εσένα» κλπ. Με εκνευρίζει απίστευτα ό,τι ακούγεται εύκολο, αλλά κρύβει παγίδες από πίσω.
«Δείξε ποιος είσαι» έλεγε μια παλιά διαφήμιση εταιρείας τηλεφωνίας.
Στο βιβλίο μου Ψυχο-λογικά Μυστικά (που μακάρι να γνώριζα νωρίτερα) έχω ένα κεφάλαιο που αναφέρομαι στο φαινόμενο αυτό.
Η έμφαση στη διαφορετικότητα συνεχίζεται ακάθεκτα.
Κι εσένα τι σε κόφτει;
«Κι εσένα τι σε πείραξε;», θα ρωτήσετε. Πώς θα έπρεπε να ζούμε; Όπως στα πρώην κουμουνιστικά καθεστώτα; όπως οι κάτοικοι της Βόρειας Κορέας που φοράν όλοι το ίδιο μπουφάν;
Όχι βέβαια. Η απόλυτη ομοιομορφία είναι εξίσου καταστροφική όσο και η απόλυτη εστίαση στην έκφραση της ιδιατερότητάς μας, θεωρώ.
Αυτό που με ενόχλησε στο μπλουζάκι είναι ότι σε μια κουλτούρα που διαρκώς εστιάζει στη διαφορετικότητα και την αναδεικνύει ως το ζητούμενο για τη ζωή μας, οι άνθρωποι είναι πολύ πιο μόνοι και αγχωμένοι. Η μοναξιά είναι πλέον σε επίπεδα πανδημίας στο δυτικό κόσμο. Δε θα αναφέρω τα στατιστικά, μπορείτε να τα βρείτε.
Όσο πιο πολύ εστιάζεις στο πώς είσαι διαφορετικός, τόσο πιο πολύ εστιάζεις στο πώς δεν είσαι σαν τους άλλους, τόσο λιγότερο εστιάζεις στο πώς μοιάζεις με τους άλλους.
Δηλαδή, τόσο λιγότερο συνδέεσαι με τους άλλους. Τόσο πιο μόνος νιώθεις. Γιατί αυτά τα οποία μας συνδέουν με τους ανθρώπους είναι τα κοινά μας χαρακτηριστικά.
Στις κοινωνίες, που εστιάζουν πολύ περισσότερο στο να ξεχωρίζεις το βασικό μήνυμα αποτυπώνεται σε αυτό το τραγικό μπλουζάκι.
Όπως και με τα ονόματα, η προσπάθεια είναι να είμαι ο εαυτός μου με κάθε κόστος. Σε αυτές τις κοινωνίες υπάρχει η πολιτική ορθότητα, και να αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει μεγάλη αποξένωση, καθώς όλοι οι άνθρωποι φοβούνται να πουν μια κουβέντα μήπως και παρεξηγηθούν και θίξουν τον άλλον. Πρέπει να διαφέρεις, οπότε όλοι πρέπει να προσέχουν πολύ να μην προσβάλουν τη διαφορετικότητά σου. Κι εσύ τη δική τους. Είναι ένας πολύ αγχωτικός κόσμος για να ζεις.
Δεν είσαι και τόσο ξεχωριστός…
«Και τι να κάνω; Να χάσω τον εαυτό μου; Να συμβιβάζομαι για να μην μένω μόνος;» θα ρωτήσεις.
Η απάντηση είναι όχι. Το πρόβλημα είναι ότι η κοινωνία στρέφει την προσοχή μας στα σημεία μοναδικότητάς μας, όχι στα σημεία επαφής μας. Τα οποία είναι πολύ περισσότερα. Δεν είσαι μόνο διαφορετικός από τους άλλους. Στα περισσότερα πράγματα είσαι εντελώς ίδιος. Εγώ σου προτείνω να είσαι ο εαυτός σου. Αλλά να συνειδητοποιήσεις ότι ο εαυτός σου μοιράζεται τα περισσότερα χαρακτηριστικά του με τους άλλους. Εστίασε ΚΑΙ εκεί. ΚΑΙ στα κοινά σου. Όχι μόνο στις διαφορές σου. Μην ξεχνάς την κοινή ανθρωπιά σου. Την κοινή σου φύση.
Όλοι είμαστε άνθρωποι που έχουμε ανάγκη να συνδεθούμε, να επικοινωνήσουμε, να γελάσουμε, να μας πάρουν αγκαλιά και να πάρουμε κι εμείς κάποιον αγκαλιά. Θέλουμε να μάθουμε, να εξελιχθούμε, να τραγουδήσουμε και να χορέψουμε. Όλοι μας πονάμε, στεναχωριόμαστε, θυμώνουμε, νιώθουμε αδύναμοι και ανήμποροι. Όλοι μας εκνευρίζουμε τους άλλους, ζηλεύουμε, τα κάνουμε μαντάρα, είμαστε ανασφαλείς, δεν ξέρουμε τι μας γίνεται και ζοριζόμαστε συχνά. Όλοι μας προσπαθούμε να αγαπηθούμε και να αγαπήσουμε.
Έκφρασε αυτόν τον εαυτό σου. Δώσε φωνή στον κοινό εαυτό σου. Σε αυτόν που λαχταράει τη σύνδεση και κάνε τον εαυτό σου ευτυχισμένο. Όχι σε εκείνον που ακούει τις σειρήνες που πουλάνε ελπίδα και σε κάνει δυστυχισμένο.
Αν θέλεις έχω κάνει ένα σύντομο διαλογισμό που μπορεί να ας βοηθήσει να το πετύχεις πιο εύκολα.
Και ίσως ο κόσμος μας γίνει λιγότερο μοναχικός. Να είσαι ο εαυτός σου και θυμήσου ότι κανενός ο εαυτός δε θέλει να είναι μόνος.
Όσο διαφορετικός και αν είναι…
[1] Twenge, J,M. et el (2010) ”Fitting in or standing out: Trends in American parents; choices for children’s names, 1880-2007”, Social Psychological and Personality Sciences, 1.1, 19-25
Σου φάνηκε ενδιαφέρον το άρθρο που διάβασες; Τότε άφησε το email σου για να λαμβάνεις δωρεάν όλα τα νέα άρθρα!
Πολύ ενδιαφέρουσα τοποθέτηση όσον αφορά τα κοινά και τις διαφορές μας με τους γύρω!!!Σας ευχαριστώ πολύ!!! Και ο διαλογισμός πολύ ”διαφωτιστικος”.
γειάσας…. πολύ ωραίο το κείμενο…. σε πολλά που αναρωτιόμουν τα τελευταία χρόνια βρήκα απαντήσεις πολύ κοντινές στις απόψεις μου…. όντως οι φιλοφρονήσεις τύπου ΄΄ είσαι ξεχωριστός , μοναδικός κλπ. ΄΄ κυριαρχούν σε διαλέξεις .σεμινάρια κ.α. …. διερωτώμαι λοιπόν … αυτοί οι άνθρωποι δε γνωρίζουν το ΄΄ η ισχύς εν τη ενώσει ΄΄ ? ή μήπως κάτι άλλο τους ωθεί να εκθειάζουν ή μάλλον να προσκαλούν τον κάθε ένα που τους ακούει, να νιώσουν διαφορετικοί από τον διπλανό τους ….τα κοινά μας σημεία είναι αυτά που μας ενώνουν….. ευχαριστώ ….. ευχαριστώ πολύ
Κατά την άποψη μου αυτοί οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν. Δε θέλω να πιστεύω ότι το κάνουν επίτηδες. Ακούγονται ωραία τα συνθήματα αυτά και ίσως τα πιστεύουν και εκείνοι. Δυστυχώς η κριτικη σκέψη δεν είναι τόσο ευρέως διαδεδομένη…
Άψογη τοποθέτηση! Καθαρός και διάφανος λόγος. Κράτησες σε κάθε λέξη έντονο το ενδιαφέρον μου.
Λαχταράω να σε ακολουθώ!
Και αν ο εαυτός μας δεν αρέσει στους άλλους έτσι όπως είναι,θα πρέπει να τον αλλάξουμε,για να είμαστε αρεστοί, ή να μείνουμε έτσι όπως είμαστε;
Yπάρχει και η επιλογή να αλλάξουμε τους άλλους για κάποιους που θα τους αρέσει αυτό που είμαστε. Όλοι χρειάζεται να συμβιβαστούμε για να είμαστε σε μια οποιαδήποτε σχέση. Το πόσο θέλουμε να το κάνουμε μόνο εμείς μπορούμε να το αποφασίσουμε. Δες και αυτό αν θέλεις.
https://dimitrisflamouris.com/2021/06/13/symvivasmos/